– Aleksander Tansman to nie tylko niezwykle utalentowany artysta, ale też fascynująca osobowość. Podczas swojego życia zdobył szczyty zawodowej kariery, czyli wszystko, o czym muzyk może marzyć. Oprócz tego przyjaźnił się z największymi osobowościami tamtych czasów, jak Maurice Ravel, Igor Strawiński czy Charlie Chaplin. Niewielu wie, że był on także nominowany do Oscara – opowiada Magda Komarzeniec, dyrektor Muzeum Miasta Łodzi.
Tansman przyszedł na świat 11 czerwca 1897 r. w Łodzi jako drugie dziecko Mosze Tancmana i Anny z Gurwiczów. W rodzinnym mieście spędził szczęśliwe i dostatnie dzieciństwo. Tutaj też rozwijał swój muzyczny talent i po raz pierwszy wystąpił przed publicznością. W 1919 r. Tansman został laureatem pierwszego konkursu kompozytorskiego ogłoszonego przez Polski Klub Artystyczny w Warszawie, zdobywając aż trzy główne nagrody. Pomimo widocznych dowodów uznania jego twórczości, krytycy muzyczni nie byli do niego nastawieni przychylnie.
– Muzyka Tansmana miała w Polsce wielu przeciwników. Przed wojną była dla naszej krytyki muzycznej zbyt nowoczesna, po wojnie – dla władz komunistycznych – zbyt neoklasyczna w stylu, a neoklasycyzm dla komunistów był muzycznym synonimem „zgniłego kapitalizmu" – opowiada pianistka Hanna Holeksa – Takie podejście było charakterystyczne tylko w Polsce, bo na świecie Tansman po Chopinie jest najbardziej znanym, najczęściej wykonywanym polskim kompozytorem, a jego muzyka jest bardzo ceniona. Mamy więc sporo do nadrobienia, w Polsce, w Łodzi... – dodaje.
Jako dwudziestodwuletni młodzieniec Tansman opuścił Polskę na zawsze i osiadł w Paryżu. Choć za granicą zrobił światową karierę, nigdy nie przestał myśleć o sobie jako kompozytorze polskim. Za takiego – najwybitniejszego w owym czasie obok Karola Szymanowskiego – uchodził też w oczach opinii publicznej na całym świecie i zaliczany był do najwybitniejszych reprezentantów kierunku neoklasycznego w muzyce światowej obok Strawińskiego, Hindemitha, Poulenca i Caselli. Do dziś dzieła Aleksandra Tansmana należą do najczęściej wykonywanych na świecie utworów kompozytorów polskich.
– Podczas koncertu zaprezentujemy najciekawsze pamiątki, które przekazane zostały do Muzeum przez córki Aleksandra Tansmana – Mireille i Marianne. Będą to m.in. pulpit kompozytora oraz jego batuty, karty do gry, które córki dyrygenta wykonały dla niego w prezencie, a także listy, które pisał do swoich przyjaciół na całym świecie, w tym m.in. Artura Rubinsteina – opowiada Cezary Pawlak z Działu Edukacji Muzeum.
Ciekawostki z biografii Aleksandra Tansmana:
– Już jako młodzieniec na I Konkursie Kompozytorskim w wolnej Polsce otrzymał aż trzy główne nagrody.
– Osiadł w Paryżu i tam zrobił międzynarodową karierę.
– Uważany jest za twórcę neoklasycyzmu w muzyce, wymieniany jako następca Fryderyka Chopina i Karola Szymanowskiego.
– Poznał i przyjaźnił się z największymi osobistościami świata kultury tamtych czasów, m.in. z Mauricem Ravelem, Igorem Strawińskim, Belą Bartokiem, Georgem Gershwinem, Charlesem Chaplinem, Albertem Einsteinem, Arturem Toscaninim, Elżbietą Królową Belgijską i innymi.
– Jako pierwszy kompozytor objechał ze swoją muzyką całą kulę ziemską i został członkiem klubu podróżników Marco Polo.
– Jako pierwszy Polak został nominowany do nagrody Oscara za muzykę do filmu „Paris Underground”.
– To właśnie jego utwory były wykonywane podczas pierwszej amerykańskiej transmisji radiowej.
– Jako pierwszy Polak otrzymał godność członka Królewskiej Akademii Nauk, Literatury i Sztuki w Brukseli.
