Aleksander Zwierko - projektant łódzkich wieżowców. Bez nich nie ma panoramy Łodzi

Już od lat 50. jedno było pewne – Łódź potrzebowała wielkomiejskiego centrum z prawdziwego zdarzenia. Za symbol nowoczesności uważano drapacze chmur – marzenie o nich rozbudzało wyobraźnię mieszkańców, władz i architektów. Wśród nich był Aleksander Zwierko, który razem z Wacławem Baldem przygotował koncepcję przebudowy łódzkiego centrum. I tak w miejscu niskich, najwyżej kilkupiętrowych kamienic stanęły biurowce ze szkła i aluminium. Do dziś przy al. Piłsudskiego możemy podziwiać dzieło życia Zwierki – domy handlowe Juventus i Hermes wraz z górującymi nad nimi wieżowcami, Orion oraz bloki na łódzkim Manhattanie.

Najbardziej znany projekt Zwierki to właśnie łódzki Manhattan. Powstałe w latach 1975–82 osiedle Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej składa się z ośmiu wysokościowców, w tym dwóch aż 78-metrowych megaszaf – najwyższych budynków mieszkalnych w Łodzi. Ale te wieżowce to coś więcej, niż proste bryły, warto przyjrzeć im się dokładniej! Masywne sylwety są dynamiczne, bo zbudowano je z nachodzących na siebie modułów różnej wielkości i wysokości. Urozmaiceniem są także położone na dachach, wystające poza elewacje charakterystyczne kubiki. Dbałość o proporcje, detale – to charakterystyczne dla Zwierki.

Łódź rosła w górę, a koncepcji wysokościowej zabudowy centrum pojawiało się coraz więcej. Chociaż większość pozostała niezrealizowana, Zwierko miał szczęście – w okolicach dworca Łódź Fabryczna, gdzie planowano stworzyć wielkomiejskie centrum biurowe, stanęły jego dwa bliźniacze wieżowce. Pierwszy, ukończony w 1971 r., stał się siedzibą Textilimpexu, firmy prężnie rozwijającego się w Łodzi przemysłu tekstylnego. Drugi, zbudowany w 1976 r., zajął wkrótce Miastoprojekt, pracodawca architekta.

Poza wysokościowcami Zwierko projektował także pawilony handlowo-usługowe, tak potrzebne na nowopowstających osiedlach. To on stoi za charakterystycznymi Parasolami, kojarzonymi z pewnością przez mieszkańców Dąbrowy. Najbardziej znany jest jednak jego Kapelusz pana Anatola na Kuraku, nazywany tak przez łodzian w nawiązaniu do filmu Jana Rybkowskiego. Skojarzenie jest oczywiste – przeszklony budynek zbudowany na planie okręgu, z witrynami ocienionymi wystającym dachem, przypomina odwrócony do góry dnem kapelusz. Jego nietypowa forma okazała się dla wykonawców nie lada problemem – chociaż jest niewielki, budowano go aż 5 lat!

Rozwijającemu się prężnie od początku lat 60. ośrodkowi Prząśniczka w Arturówku szybko przestały wystarczać domki letniskowe. Potrzebny był pawilon wczasowy z prawdziwego zdarzenia! W 1965 r. otwarto budynek zaprojektowany przez Aleksandra Zwierkę, z wnętrzami autorstwa Władysława Bojkowa. Dziełem tego duetu jest także wybudowany w 1974 r. Dom Zasłużonego Pracownika Przemysłu Włókienniczego, Odzieżowego i Skórzanego, czyli dzisiejszy DPS Włókniarz. Oba projekty łączy nie tylko malownicze położenie wśród drzew, ale także dbałość o każdy szczegół – mozaiki, kamienne i drewniane okładziny, płaskorzeźby. To projekty dopracowane i bezkompromisowe. W książce „Miastoprojektanci” Błażej Ciarkowski wspomina nawet, że Zwierko – mimo portfolio pełnego monumentalnych budynków, które do dziś górują nad Łodzią – właśnie te dwie kameralne realizacje lubił najbardziej.

O ARCHITEKCIE. Aleksander Zwierko urodził się w Nowogródku. W czasie II wojny światowej walczył w AK (pseud. Okoń). Maturę zdał w Bydgoszczy, studia ukończył we Wrocławiu, a do Łodzi przeniósł się w latach 50. Pracował w łódzkim Miastoprojekcie. Za zasługi został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.