Od 24 marca gen. Rómmel ze swoim sztabem przebywał w Łodzi, pracując nad tworzeniem armii i rozbudową systemu obrony głównej jej pozycji, czyli linii Warty i jej prawego dopływu – Widawki. Siedzibą sztabu stał się pałac Heinzla w parku Julianowskim.
Łódzkie wojsko
Ostatecznie w skład armii weszły cztery dywizje piechoty (2., 10., 28. i 30.), 44. rezerwowa DP oraz dwie brygady kawalerii: Wołyńska i Kresowa. W składzie 10. dywizji znalazł się także zmobilizowany w sierpniu 1939 r. 28. Pułk Strzelców Kaniowskich, znany jako Dzieci Łódzkie. Celem operacyjnym Armii „Łódź” było utrzymanie rejonu Łodzi i Piotrkowa Trybunalskiego oraz umożliwienie przeprowadzenia koncentracji armii odwodowej. Linia obrony, ustalona przez generała Rómmla, rozciągała się na północy od wsi Glinno koło Warty po Rozprzę koło Piotrkowa Trybunalskiego. Najsilniej fortyfikowano odcinek południowy, spodziewając się stamtąd głównego uderzenia. Budowano rozległe umocnienia przeciwczołgowe i schrony bojowe. Były to tzw. tradytory jednostronne, mogące pomieścić 4-osobową załogę i ciężki karabin maszynowy. Ogółem powstało 36 schronów żelbetonowych i liczne umocnienia drewniano-ziemne.
W momencie rozpoczęcia walk, we wrześniu 1939 r., Armia „Łódź” liczyła ok. 80 tys. żołnierzy, dysponowała 49 czołgami, a jej artyleria posiadała 288 dział i moździerzy oraz 136 działek ppanc. Przeciwko Armii „Łódź” Wehrmacht rzucił dwanaście dywizji. Łącznie było to 190 tys. żołnierzy, 896 czołgów, 1540 dział, 816 działek ppanc., przy wsparciu lotnictwa.
Bitwa o linię Warty
Walki rozpoczęły się 4 września. Naprzeciwko Armii Łódź stanęła 8. i 10. armia niemiecka z zadaniem przełamania obrony, zajęcia Łodzi i Piotrkowa oraz dotarcia na linię Wisły. Na pozycje 10. DP, broniącej się w rejonie Glinna, nacierały trzy niemieckie dywizje (24., 10. i 17.). Atutem obronnym dywizji były cztery tradytory rozmieszczone na lewym brzegu Warty. Niemcy atakowali skrzydła i uchwycili przyczółki w rejonie Glinna i stamtąd prowadzili ataki. Wieczorem 5 września oddziały niemieckie przerwały linie polskie i ok. godz. 20.00 dowódca nakazał odwrót. Na uwagę zasługuje bohaterska obrona polskich schronów pod Glinnem. Ich skuteczny ogień powstrzymał 24. niemiecką DP, która straciła wielu żołnierzy. Schrony zostały zdobyte dopiero po ich obejściu. Załogi zginęły. 28. Pułk Strzelców Kaniowskich, przed wojną stacjonujący w Łodzi, stracił w walkach nad Wartą 70% oficerów i podoficerów oraz 40% żołnierzy. Po przełamaniu linii Warty droga do Łodzi była dla Niemców otwarta.
Linia obrony Armii „Łódź” przyjęła uderzenie głównych sił niemieckich w pierwszej fazie wojny obronnej 1939 r., co jednak nie mogło na dłużej powstrzymać natarcia przeważających sił nieprzyjaciela.
Odezwa prezydenta Łodzi Jana Kwapińskiego do mieszkańców opublikowana 2 września 1939 roku w "Kurierze Łódzkim"
Zajęcie Łodzi
Niemcy rozpoczęli naloty na miasto już 2 września 1939 r. Ofiarą niemieckich lotników padł dworzec Kaliski. Dzień później zbombardowano dworzec Łódź Widzew, elektrownię miejską, Widzewską Manufakturę Nici. W ruinę został obrócony również pałac Juliusza Heinzla w parku Julianowskim, gdzie stacjonował sztab Armii „Łódź”. W sumie w tych atakach zginęło 300 osób. Rannych kierowano do szpitali miejskich i szpitala garnizonowego. Organizowano również doraźne punkty opieki medycznej dla rannych cywilów i żołnierzy. Spontanicznie organizowano pomoc dla żołnierzy i ich rodzin. Przy dworcach wydawano posiłki i odzież. Już 4 września późnym popołudniem rozpoczęła się ewakuacja urzędów i policji. Wraz z nimi w stronę Warszawy podążyły grupy łodzian, a wśród nich wielu młodych mężczyzn, chcących wzmocnić obronę Warszawy.
Łódź nie miała charakteru obronnego. Jednostki niemieckie wkroczyły więc do miasta bez walki 8 września, ale w zasadzie opanowały je dopiero następnego dnia. Uczyniła to 17. dywizja piechoty, dowodzona przez gen. Maksymiliana von Weische. Niemcy łódzcy w liczbie kilkudziesięciu tysięcy witali wojska niemieckie owacjami. Dla żołnierzy urządzano poczęstunki, na budynkach użyteczności publicznej zawisły flagi hitlerowskie i rozpoczął się tragiczny dla naszego miasta 4-letni okres okupacji…
Pałac Juliusza Heinzla po bombardowaniu
Uroczyste obchody 82. rocznicy wybuchu II wojny światowej oraz Dnia Weterana rozpoczną się 1 września o godzinie 12:00 w parku Helenów pod pomnikiem Chwały Żołnierzy Armii Łódź przy ul. Północnej.
