Pod koniec września, na uroczystej gali w Paryżu, świat usłyszał o Łodzi dzięki Monopolis, który zdobył nieruchomościowego Oskara. JLL jest wyłącznym agentem odpowiadającym za komercjalizację tej pięknej przestrzeni. Jaką wartość ta nagroda ma dla Monopolis, a co oznacza dla naszego miasta? Czy pozytywnie wpłynie to na postrzeganie Łodzi przez potencjalnych inwestorów?
Przez ostatnie lata Łódź dała się poznać jako miasto, które doskonale radzi sobie z rewitalizacją pofabrycznych kompleksów, wiedząc jak włączyć je na nowo w tkankę miejską, zachowując jednocześnie ich historię i niepowtarzalny charakter. To nasz mocny wyróżnik na polskim rynku. Wszystko oczywiście zaczęło się od Manufaktury, która przez lata stanowiła punkt odniesienia dla realizacji inwestycji wielofunkcyjnych w innych polskich aglomeracjach. Monopolis jest jednak nieco innym projektem. Po pierwsze zrealizował go łódzki inwestor, który doskonale zna miasto i który przez lata działał zarówno na rzecz zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej Łodzi, jak i realizował szereg inicjatyw skierowanych do wykluczonych grup społecznych. Po drugie – Monopolis to coś więcej niż tylko lifestyle – to inwestycja umiejętnie łącząca biznes z kulturą, handlem i gastronomią. Słowem, Monopolis idealnie oddaje ducha wielofunkcyjności. Przekraczając bramę dawnego Monopolu Wódczanego widać, że projekt był realizowany z sercem i pasją. Nic więc dziwnego, że statuetka MIPIM Awards przyjechała właśnie tutaj. Sukces realizacji takiego projektu, jak Monopolis obala stereotypy dotyczące Łodzi i pokazuje jednocześnie jego potencjał.
Covid-19 i lockdown upowszechnił pracę zdalną, a my szybko odnaleźliśmy się w tej nowej sytuacji i bardzo dobrze poradziliśmy sobie z przejściem na ten tryb pracy. Teraz firmy powoli wracają z home-office. Jak ten powrót wygląda?
Proces powrotu pracowników do biur rozpoczął się już późną wiosną, gdzie jednym z głównych czynników motywujących było zmęczenie zespołu pracą zdalną. Był on niejednokrotnie poprzedzony starannym przygotowaniem strategii, które pozwolą pracownikom płynnie i bezpiecznie zamienić swoje domowe biura na te tradycyjne. Nasza firma niejednokrotnie zresztą przygotowywała i przygotowuje takie kompleksowe plany i doradza pracodawcom, w jaki sposób zminimalizować ryzyko, przeprojektować przestrzeń i wzmocnić poczucie bezpieczeństwa w zespole, tak aby bez przeszkód realizował swoje zadania. W praktyce firmy powinny przyjrzeć się typowemu dniu swoich pracowników, aby poznać ich zwyczaje, oszacować ile średnio mają telekonferencji, spotkań, jak często korzystają z kuchni, czy jadają na mieście, czy może wolą przywozić do pracy własne posiłki. To pomaga we właściwym przearanżowaniu biura, tak aby sprzyjało ono bezpiecznej i komfortowej pracy. W całym procesie ważna jest też weryfikacja systemów i instalacji kluczowych z punktu widzenia budynków biurowych. Należy także pamiętać o efektywnej komunikacji, by zespół wiedział, że firma wszystko przemyślała. Jak widać, zorganizowanie powrotu do biur to proces bardzo kompleksowy i nie ma w nim miejsca na pomyłki. Dobrze przeprowadzony pozwoli na wykorzystanie możliwości pracy z biura jako atutu, nie obowiązku. Warto też wziąć pod uwagę, że zaprojektowanie poszczególnych kroków może różnić się w zależności od branży, w której działa pracodawca. Inaczej będzie to wyglądać w przypadku firmy IT, a inaczej w centrum SSC.
Jak w obecnym, trudnym czasie przebiega proces komercjalizacji? W jaki sposób prowadzone są negocjacje z najemcami, jakie zaszły zmiany w tym obszarze?
Nie będzie niespodzianką, jeśli powiem, że najemcy podchodzą teraz bardzo ostrożnie do decyzji o wynajmie nowych powierzchni lub ekspansji. Nie dotyczy to zresztą tylko Łodzi czy innych miast regionalnych, ale także światowych rynków nieruchomości. Wszyscy czekają na rozwój sytuacji, wyhamowanie pandemii i analizują, jak na obecne wyzwania reaguje ich biznes. W początkowym momencie pandemii, część procesów wynajmu odbywała się online, a było to możliwe dzięki temu, że polskie firmy doskonale poradziły sobie z zachowaniem ciągłości biznesowej, mimo że we współczesnej historii nikt z nas nie miał do czynienia z lockdownem. Aktualnie nadal niektóre z etapów tego procesu realizujemy wirtualnie, w czym pomaga nam między innymi wirtualny obieg dokumentów. Na przykładzie JLL mogę powiedzieć, że to bardzo intensywny i zróżnicowany czas dla całej branży. Oprócz typowych, nowych umów najmu, ekspansji, czy relokacji, doradzamy też częściej niż wcześniej w procesach podnajmu powierzchni czy restrukturyzacji całych portfeli nieruchomości. Coraz więcej dużych, międzynarodowych najemców interesuje się przestrzeniami flex, czyli biurami serwisowanymi, coworkami lub powierzchniami hybrydowymi.
Zauważamy, że naszym klientom i partnerom biznesowym brakuje tradycyjnych spotkań. To dobry prognostyk dla rynku biurowego – spotkań twarzą w twarz i spontanicznych interakcji nie zastąpi nam żadna dostępna technologia.
W obliczu wybuchu pandemii oraz konsekwencji wprowadzonego lockdownu klienci stojący przed decyzją o zakupie własnego lub inwestycyjnego mieszkania zadawali sobie pytania o przyszłość rynku mieszkaniowego, oczekując przede wszystkim szybkiej i zdecydowanej obniżki cen. Tymczasem dotychczasowa korekta cen jest mniejsza niż można było oczekiwać w pierwszych miesiącach epidemii - z czego to wynika i jakie są prognozy na najbliższy czas?
Paradoksalnie - obecne ceny sprzyjają zakupom. Ich spadek może zniechęcić nabywców.
W ostatnich 3-4 miesiącach obserwujemy napływ na rynek inwestorów, którzy wobec braku alternatyw na rynku kapitałowym przez zakup nieruchomości, próbują chronić oszczędności przed inflacyjną utratą wartości. Przy zmniejszonej podaży z powodzeniem wypełniają oni lukę powstałą po wycofaniu się z rynku flipperów i tych, których celem było zarabianie na najmie. Wszelkie turbulencje, w tym gwałtowne przeceny, mogą zachwiać dotychczasową opinią polskiej mieszkaniówki jako bezpiecznej przystani dla kapitału, zarówno tego prywatnego, jak i instytucjonalnego.
Utrzymanie dotychczasowego poziomu cen będzie w nadchodzących miesiącach ważne dla zachowania równowagi podażowo-popytowej i tym samym stabilności sektora mieszkaniowego. Nowi nabywcy bardziej mogą się spodziewać rabatów i innych zachęt (np. komórka w cenie zakupu) w przypadku konkretnych projektów, niż nominalnej przeceny widocznej na całej ofercie, zwłaszcza tam, gdzie popyt wciąż równoważy podaż. W kolejnych miesiącach podaż projektów tańszych (gorzej usytuowanych lub w niższym standardzie) i szybkie tempo wyprzedawania lokali z górnej półki (nabywanych inwestycyjnie) może sprawić, że statystycznie średnia spadnie. Nie będą to jednak spadki dwucyfrowe.
Kilkanaście dni temu UMŁ rozpoczął konsultacje związane z przygotowaniem nowej strategii miasta. Jakie widzicie szanse władz, aby zwiększyć atrakcyjność inwestycyjną łódzkiego rynku?
Łódź od lat jest oceniana przez inwestorów, jako miasto proaktywne, przyjazne i pomocne, jeśli chodzi o współpracę z biznesem. Natomiast na tak konkurencyjnym rynku, jakim jest Polska, trzeba szukać nowych sposobów i dróg dotarcia do nowych firm i biznesów, które mogą rozwijać się właśnie w Łodzi. Założenia nowej strategii miasta wyglądają w tym aspekcie bardzo obiecująco – z jednej strony pomogą one zmieniać miasto zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców, a z drugiej zakładają aktywną partycypację przedsiębiorców. Nasz zespół będzie chętnie uczestniczył zwłaszcza w pracach w ramach filaru „Łódź atrakcyjna”, która uwzględnia przygotowanie odpowiedniej oferty biurowej dla firm. Jesteśmy również chętni do szerszego wspierania Urzędu specjalistyczną wiedzą w procesach pozyskiwania nowych inwestycji dla Łodzi. Powierzchnie dopasowane do indywidualnych potrzeb najemców nabierają w naszym mieście całkiem innego znaczenia – tu obok dużych międzynarodowych organizacji działa mnóstwo obiecujących podmiotów reprezentujących przemysł kreatywny. A one również potrzebują komfortowego i atrakcyjnego miejsca do pracy.
Które elementy oferty biznesowej Łodzi wymagają Pana zdaniem wzmocnienia lub dodatkowej promocji? Na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę, jakie można podjąć działania, by jeszcze skuteczniej pozyskiwać nowych inwestorów.
Nie będę chyba oryginalny, jeśli powiem, że wielu inwestorów pyta nas o łódzkie lotnisko. Dla międzynarodowego biznesu nie jest zrozumiałe, dlaczego tak duże miasto posiadające gotowy, nowy terminal nie korzysta z niego. Z pewnością ożywienie ruchu lotniczego w Łodzi stanowiłoby dodatkowy argument w procesie decyzyjnym, czy inwestować tu, czy np. w Poznaniu. Ponadto, nadal musimy pracować na zmianą wizerunku miasta zarówno w Polsce, jak i na arenie międzynarodowej. I to nie jest zadanie tylko dla Urzędu, ale i wszystkich mieszkańców i firm, którym zależy na Łodzi.
Z Panem Łukaszem Dobrzańskim, Dyrektorem Biura JLL w Łodzi, rozmawiała Monika Kmin z Biura Rozwoju Gospodarczego i Współpracy Międzynarodowej UMŁ.
