Rajmund Rembieliński

Na początku lat 40. XIX w. ulica Zachodnia została połączona na północy z ulicą Stodolnianą na Starym Mieście, a następnie rozbudowywana była na południe do ulicy Zielonej. W XX wieku znacznie wzmocniono komunikacyjne znaczenie ulicy, realizując dwujezdniowy odcinek od ulicy Ogrodowej do Limanowskiego, znany pierwotnie jako trasa „Północ – Południe”. Dziś przy ulicy Zachodniej zobaczyć można przede wszystkim stare dziewiętnastowieczne budownictwo. Mieszczą się tu obiekty historyczne i placówki kultury: Teatr Nowy w Łodzi, Muzeum Miasta Łodzi w pałacu Poznańskich oraz Akademicki Ośrodek Inicjatyw Artystycznych. Na ulicę  Zachodnią prowadzi główne wyjście z Manufaktury.

Ulica Wschodnia obfituje w budynki dziewiętnastowieczne, obecnie rewitalizowane. Ulica ma znaczenie historyczne – mieszkali przy niej Władysław Reymont oraz krótko (pod numerem 19) Józef Piłsudski. Przed wojną ulica Wschodnia była w większości zamieszkana przez ludność żydowską zajmującą się rozmaitymi formami handlu i rzemiosła. Większość z nich została uwięziona w Litzmannstadt Getto, a następnie zgładzona w obozach śmierci. Po wojnie ulica, pełna życia, stopniowo popadała w ruinę, a obecnie przechodzi intensywną rewitalizację. Trwa kompleksowy remont układu drogowego, a  w 2020 roku miasto odda do użytkowania trzy gruntownie wyremontowane kamienice. Powstają tu nowoczesne mieszkania i lokale usługowe, a także nowoczesna filia biblioteki. 

Ulica Północna łączy się z Ogrodową i biegnie wzdłuż parku Staromiejskiego (dawny park Śledzia). Mieści się przy niej Teatr Muzyczny w Łodzi oraz Szpital MSWiA. W pobliskim parku Helenów stoi pomnik Armii Łódź, przy którym odbywają się miejskie uroczystości z okazji wybuchu II wojny światowej. Obecnie ulica również przechodzi kapitalny remont, którego początkiem był niezwykle udany remont zabytkowej kamienicy narożnej przy ul. Północnej 1/3. Przed łodzianami kompleksowa przebudowa ulic Północnej i Ogrodowej. Poszerzona będzie przestrzeń dla pieszych, pojawią się nowe drzewa i krzewy, odnowa obejmie też park Staromiejski.

Ulica Rewolucji 1905 r. to dawniej ulica Południowa. Nazwę zmieniono po wojnie, z uwagi na walki, jakie toczyły się u zbiegu ulic Wschodniej i (ówczesnej) Południowej, w czasie rewolucji 1905 r.  Ulica zabudowana jest przede wszystkimi kamienicami. Pod numerem 19, gdzie znajduje się jedyny zachowany do dziś w Łodzi napis w języku hebrajskim, a pod numerem 28 słynna Synagoga Reicherów.

Na potrzeby osadników-sukienników przyznano działki na terenie ogrodów w południowo-wschodniej części osady. Powstały nowe ulice: Średnia (dziś Pomorska) oraz Cegielniana (dziś Jaracza). Z inicjatywy Rembielińskiego w okolicy usytuowano bielnik, gdzie bielono i uszlachetniano płótno. Na ul. Cegielnianej otwarto cegielnię, by zapewnić materiał do budowy domów, a dawne młyny wodne stały się podstawą tzw. posiadeł fabrycznych.

Ulica Średnia powstała pomiędzy 1821 a 1823 rokiem. Obecną nazwę nadano w 1920 r. dla upamiętnienia zaślubin Polski z morzem. Ulica przecina Rondo Solidarności. Znana jest z licznych budynków uniwersyteckich oraz jako dojazd do osiedla studenckiego przy ul. Lumumby (Lumumbowo). W ostatnich latach puste ściany wielu starych kamienic zaczęły zdobić efektowne murale, takie jak słynna kąpiąca się dziewczyna autorstwa Aryza przy ul. Pomorskiej 67. 

Ulica Stefana Jaracza, pierwotnie nazywała się Pod Cegielnią ponieważ prowadziła do pierwszej w Łodzi cegielni w rejonie placu Dąbrowskiego. W następnych latach zaczęto określać ją jako Podcegielniana, a później Cegielniana. Ulica była systematycznie przedłużana w obu kierunkach, w XIX wieku wybrukowana drewnem, a później charakterystyczną cegłą klinkierową. Nazwa Cegielniana przetrwała jeszcze do 1948 r., a następnie została zmieniona na Jaracza.

Część osady stanowił teren leśny, który zaczęto zabudowywać od lat 70. XIX wieku. Zabudowa miała charakter wiejski – powstawały tu głównie małe domki, obory, stajnie i ogródki. Do miasta biegła wówczas leśna droga, która od 1913 r. widnieje na planach jako Źródlana, a od 1921 r. jako Źródłowa.

Sama rzeka Łódka, podobnie jak inne rzeki miała odegrać istotną rolę w planie Rembielińskiego. Miały być nimi spławiane wyprodukowane towary lub zasilane młyny i włókiennicze maszyny. Łódka należała do największych rzek, niestety od roku 1918 jest niemal całkowicie schowana w kanale podziemnym.