AMAZING CITY. Łódź – ostatnie nieodkryte miasto

Łódź to fascynujące, niedocenione, nieznane i jak się okazuje wciąż nieodkryte miasto, nawet dla jego mieszkańców. Niestety przez lata utrwalany był nieprzychylny Łodzi stereotyp szarego, brudnego i brzydkiego miasta – co jest nieprawdą! W ten powtarzany przez dziesiątki lat stereotyp uwierzyli nawet łodzianie. Dlatego w Biurze Architekta Miasta powstała prezentacja „Amazing City. Łódź – ostatnie nieodkryte miasto”, która zawiera mało znane fakty oraz prawdziwe zdjęcia unikalnej łódzkiej architektury.

200 kamienic rocznie

Łódź to miejsce niezwykłej erupcji dynamicznego, dziewiętnastowiecznego kapitalizmu. Z osady rolniczo-rzemieślniczej, która składała się z ok. 700 drewnianych domów (1850 r.), praktycznie w ciągu 60 lat powstało przemysłowe, międzynarodowe, wielojęzyczne miasto. Na przełomie XIX i XX wieku Łódź odnotowała najbardziej intensywny rozwój, nawet według światowych standardów. Tylko Chicago w owym czasie rozwijało się równie gwałtownie co Łódź. Wystarczy wspomnieć, że w latach 1840 – 1900 w Łodzi powstawało ponad 200 kamienic rocznie! W efekcie, w 1910 roku liczba mieszkańców Łodzi osiągnęła pół miliona, a w mieście stało 14 tysięcy domów.

Największa w Polsce strefa wielkomiejska

Łódź jest bardzo podobna do innych wielkich miast Europy takich jak Paryż czy Barcelona, posiada wszystkie niezbędne składniki prawidłowo funkcjonującej strefy wielkomiejskiej (tj. kamienice, wille, pałace, ulice, place, jednolita struktura przestrzenna oraz co najważniejsze unikalne zespoły fabryczne). Strefa wielkomiejska jest centralną i najstarszą strukturą miejską Łodzi, najlepiej ukształtowaną urbanistycznie, zawierającą najwięcej okazałych budynków mieszkalnych i fabrycznych oraz regularnie i najpełniej zabudowanych kwartałów. Obszar tej strefy jest zdecydowanie największy spośród wszystkich polskich miast – to aż 1400 hektarów. Strefa wielkomiejska Łodzi jest również największa pod względem liczby obiektów powstałych przed II wojną światową – jest tu ich ponad 10 tysięcy!

Łódź ma świetną pozycję wyjściową, aby z historycznej tkanki stworzyć bardzo nowoczesne miasto odpowiadające potrzebom współczesności. W Strefie Wielkomiejskiej mamy aż 3800 frontowych kamienic. W większości to bardzo dobra i zróżnicowana XIX-wieczna, rzadziej pochodząca z początków XX wieku architektura. Choć nie brakuje w Łodzi przykładów architektury secesyjnej, to dominuje jednak eklektyzm, który nie różni się od eklektyzmu z Wiednia czy Paryża.

Spójne historyczne centrum Łodzi

Żadne miasto w Polsce nie ma też tak spójnego historycznego centrum. W wypadku innych polskich miast centra są rozbite, podzielone. Powody tych podziałów są różne – czasem centrum jest podzielone przez rzekę, czasem brak spójności wynika ze zróżnicowania okresów dynamicznego rozwoju miasta, np. część średniowieczna i część dziewiętnastowieczna (przykładem może być Poznań). Charakterystycznym elementem w Łodzi są wielkie kwartały. Są one znacznie większe niż kwartały w takich miastach jak Berlin, Paryż czy Barcelona, np. typowy kwartał łódzki odpowiadać może nawet 6 kwartałom z Barcelony.

Często powraca mit, że centrum Łodzi jest wyludnione. Tymczasem, choć po II wojnie światowej ówczesne władze nie dbały o centrum Łodzi, a później rozbudowywały miasto „na zewnątrz” (np. osiedla Teofilów, Widzew – Wschód, Retkinia) w strefie wielkomiejskiej Łodzi wciąż mieszka 1/4 wszystkich mieszkańców miasta.

Fabryki piękne jak nigdzie

Do dziś w strefie wielkomiejskiej Łodzi przetrwało 200 fabryk i warsztatów. Ponad 45 z nich zostało zrewitalizowanych. Warto podkreślić, że na tle XIX-wiecznych budynków fabrycznych z Anglii czy Niemiec, łódzkie fabryki są dużo bardziej efektowne, a dzięki charakterystycznym wieżom i architektonicznym detalom mogą kojarzyć się ze średniowiecznymi zamkami. Jeszcze bardziej efektownie prezentują się wnętrza zrewitalizowanych łódzkich fabryk.

Wspaniałe pałace i piękne wille

W Strefie Wielkomiejskiej Łodzi mieści się również 27 pałaców. Żadne miasto w Polsce nie może pod tym względem równać się z Łodzią. Oprócz nich łódzcy przemysłowcy budowali też wille pałacowe. W Strefie Wielkomiejskiej jest ich 47, a w obrębie administracyjnym Łodzi aż 110, w większości bardzo pięknych.

Miasto zieleni

Łódzcy fabrykanci budowali nie tylko fabryki, pałace i osiedla dla robotników. Zakładali też parki i skwery, w większości otwarte dla wszystkich łodzian. Nie brak też zieleni wewnątrz łódzkich kwartałów. Spośród europejskich miast podobnej wielkości, to właśnie Łódź ma w swoim obrębie administracyjnym najwięcej obszarów zielonych. O tym, że Łódź jest zielona przekonują też zdjęcia lotnicze.

Tak więc zamiast podkreślać ciemne strony naszego miasta, częściej i więcej pokazujmy, że Łódź to Amazing City.

Autorzy prezentacji: Prof. Marek Janiak, Aleksandra Karolina Kalmus, Natalia Mackiewicz, Maciej Filipowicz, Martyna Szustorowska, Bartosz Poniatowski, Adrian Zieleniewicz, Jan Mikinka, Michał Szabelski.

Źródła: Prywatne archiwum fotografii Przemysława Osińskiego, „Atlas Miasta Łodzi”, archiwum Urzędu Miasta Łodzi, Gogle Maps (maps.google.pl), Intersit (mapa.lodz.pl).

Kontakt