Historia miejsca

HISTORIA POSESJI AL. TADEUSZA KOŚCIUSZKI 19/ WÓLCZAŃSKA 36

Posesja o numerze hipotecznym 774 a-d wydzielona została w 1873 roku w wyniku podziału pierwotnej działki biegnącej od ul. Piotrkowskiej do ul. Wólczańskiej. Związane to było z wytyczeniem na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku nowej ulicy w centrum miasta - szerokiej ulicy Spacerowej, zwanej też Promenadą (obecna al. T. Kościuszki). Pomyślana była jako reprezentacyjna arteria miasta, mająca odciążyć ul. Piotrkowską. Niezwykle długie posesje przy ul. Piotrkowskiej, dochodzące na tym odcinku do 300 m - zostały wówczas podzielone na dwie części, wschodnią i zachodnią.

Część zachodnia posesji o numerze 774, rozciągająca się pomiędzy ul. Spacerową a Wólczańską, którą oznaczono literą a, była własnością małżonków Simmów i została sprzedana przez nich Robertowi Wergauowi, a ten z kolei odsprzedał ją w 1879 Józefowi Bayerowi.

Józef Bayer, także jako Bajer (1837-1907) był synem jednego z tkaczy którzy zasiedlili Łódź na początku epoki przemysłowego rozwoju miasta. Był przedsiębiorcą, zajmował się handlem drewnem i z pewnością należał do znaczących postaci Łodzi połowy XIX wieku. Ożenił się bowiem z Amalią Fanny Geyer, córką najważniejszego fabrykanta Łodzi tamtego czasu, Ludwika Geyera.

PRACE ADAPTACYJNE I BUDOWLANE 2015-2019

WILLA JÓZEFA BAYERA

Około 1880 roku Bayer wybudował na swojej posesji, od strony ul. Wólczańskiej, oznaczonej numerem 30 (obecnie 36) neorenesansowa willę. We wschodniej części posesji, od strony ul. Spacerowej, mieścił się skład desek.

Po śmierci właściciela posesja wraz z willą została sprzedana przez spadkobierców w 1909 roku Zofii Hirszbergowej z domu Buber, żonie przedsiębiorcy Henryka Hirszberga. Willę wynajęto na siedzibę kliniki chorób skórnych i wenerycznych lekarzy Ludwika Falka, Zygmunta Golca i Stanisława Jelnickiego.

Po śmierci Zofii Hirszbergowej w 1920 roku posesję odziedziczyły jej córki: Maria zamężna Felix, Aniela (później zamężna Majbaum) i Eliza Janina (później zamężna Fryde). W willi zamieszkali Aniela i jej poślubiony w 1926 mąż, Ignacy Majbaum, doktor medycyny. W 1926 dokonano drobnej przebudowy willi, według planów Jerzego Müntza, a następnie część pomieszczeń, od strony północnej wynajęto na ambulatoriom Czerwonego Krzyża.

DOM HANDLOWY ZOFII HIRSZBERGOWEJ

W latach 1911-12 na miejscu składu desek Hirszbergowie  wybudowali budynek biurowo-handlowy o nowoczesnej żelbetowej konstrukcji. Oryginalne projekty budowli nie zachowały się, ale przypuszczać można, że wykonał je znany łódzki architekt Gustaw Landau-Gutenteger.

Gmach wynajmowany był różnym firmom.W budynku przy al. T. Kościuszki 19 po pierwszej wojnie światowej umieszczono lecznicę Kasy Chorych („Zakład fizykalnych sposobów leczenia i rozpoznawania”), gdzie stosowano nowatorskie metody leczenia dzieci. W 1938 r. ulokowano tam wydział wojskowy, urządzając m. in. „świetlicę w stylu łowickim”. W 1941 roku cała posesja z obydwoma budynkami przejęta została przez niemieckich okupantów, a w 1945 roku przez komunistyczne władze polskie. Użytkowana była jako siedziba wydziału meldunkowego oraz Milicji Obywatelskiej, a po przemianach 1989 roku jako siedziba Policji - do 2015 roku.

Tekst: prof. K. Stefański

PRACE ADAPTACYJNE I BUDOWLANE 2015-2019

Kontakt