Na początku października 1918 r. Rada Regencyjna rozpoczęła przygotowywania do przejęcia władzy, a Rada Miejska w Łodzi wyraziła dla niej poparcie w specjalnej rezolucji. Już 10 listopada odbyło się w mieście kilka wieców i demonstracji. Zgromadzony przed Grand Hotelem tłum przywitał wychodzących z budynku oficerów niemieckich wrogimi okrzykami i gwizdami. Na wieść o rewolucji w Berlinie i abdykacji cesarza Wilhelma II, część wojsk niemieckich stacjonujących w Łodzi utworzyła własną Radę Żołnierską. Oficerom zdarto naramienniki, a żołnierze ozdobili mundury czerwonymi kokardami.
Rozbrajanie Niemców
Spontaniczne akcje rozpoczęły się już od rana 11 listopada. Tego dnia zmobilizowano – oprócz działających już patroli – grupę ok. 500 członków POW, 150 bojowców Narodowego Związku Robotników, a także członków związków wojskowych i bojowców PPS. Rozbrajania Niemców podejmowali także przechodnie na ulicach, a przyłączyli się do nich członkowie „Sokoła”, skauci i młodzież. Członkowie organizacji paramilitarnych byli bardzo słabo uzbrojeni – np. oddział zdobywający dworzec Kaliski posiadał zaledwie 5 rewolwerów, 4 karabiny i 5 szabel. Opanowano jednak ważne punkty w mieście: stacje kolejowe, pocztę, posterunki policji, magazyny. Do godzin wieczornych zajęto 6 komisariatów, lokal żandarmerii, składnicę wojskową, zdobyto kilkaset karabinów, pojazdy, konie, mundury i żywność.
Rozbrajanie niemieckich żołnierzy
Wydarzenia 11 listopada
O godzinie 18:30 skoncentrowane w śródmieściu grupy bojowe PPS rozbroiły patrol wojskowy u zbiegu ulic Andrzeja i Długiej. Godz. 19:00 do akcji przystąpiły bojówki NZR, które zajęły posterunki policji, urzędy oraz mniejsze obiekty wojskowe. Do akcji włączyły się oddziały podlegające komendzie powołanej przy łódzkim magistracie. O godz. 20:00 pod kontrolą były już: poczta, niemieckie urzędy, a w Grand Hotelu zajęto biuro gubernatora wojennego. Dwukrotnie podejmowano próbę zdobycia dworca Fabryczna. Dopiero ok. godz. 22 dokonał tego oddział POW.
Niemiecka Rada Żołnierska
Opanowanie strategicznych punktów w mieście nie dawało pełni sukcesu, gdyż nie udało się opanować koszar przy ul. Konstantynowskiej (ul. Legionów). Około godz. 22 wojska niemieckie ruszyły do śródmieścia. Garnizon uległ nastrojom rewolucyjnym, a żołnierze obalili dowództwo, przekazując władzę wybranej Radzie Żołnierskiej (Soldatenrat), która udała się na pertraktacje do siedziby Rady Miejskiej przy ul. Średniej 16 (ul. Pomorska). Rozmowy zakończyły się w nocy zawarciem rozejmu. Niemcy mieli przekazać nadwyżkę broni, a strona polska gwarantowała pomoc w powrocie żołnierzy do domu.
Łódź wolna!
Następnego dnia miasto ogarnął szał radości. Prawie cała polska ludność wyległa na place i ulice. Grupy młodzieży zrzucały niemieckie szyldy i godła państwowe. W oknach i na balkonach pojawiły się polskie barwy narodowe. Mglistym rankiem nad miastem powiewały już biało-czerwone flagi. Władza znalazła się w rękach magistratu, a nadburmistrz Leopold Skulski przystąpił do organizowania milicji miejskiej pod komendą gen. S. Suryn-Masalskiego. Ostatni żołnierze niemieccy opuścili Łódź 20 listopada…
***
W 1918 r. odrodziło się państwo polskie. Odzyskanie niepodległości wywołało w Łodzi euforię, chociaż nasze miasto wchodziło po I wojnie światowej i okresie okupacji w nowy etap, niemal całkowicie wyniszczone pod względem demograficznym i ekonomicznym. Łodzianie szybko odrabiali straty, a Łódź w czasach II Rzeczypospolitej stała się ponownie drugim po Warszawie ośrodkiem miejskim i stolicą włókiennictwa.
