27 stycznia 1945 armia sowiecka wkroczyła do obozu koncentracyjnego Auschwitz – Birkenau, wyzwalając pozostających w tym miejscu 7000 więźniów. Dla nich oznaczało to koniec morderczej gehenny, dla świata natomiast początek odkrywania przerażającej prawdy o zbrodni Holocaustu.
Obchody dnia 27 stycznia koncentrują się wokół pojęcia pamięci. W ostatnich tygodniach wojny Niemcy niszczyli bowiem dowody zbrodni m.in. likwidując w obozach miejsca kaźni i masowej eksterminacji. Nie udało się jednak wymazać ze zbiorowej pamięci prawdy o zagładzie 6 milionów Żydów, o zbrodni na niebywałą skalę.
Pierwszym wydarzeniem tegorocznych Dni Pamięci było złożenie kwiatów na stacji Radegast, dawnej bocznicy kolejowej, skąd odjeżdżały transporty do obozów zagłady. Dziś w tym miejscu odbywają się uroczystości upamiętniające ofiary Holocaustu. Plac na którym gromadzono wywożonych więźniów getta, wraz z fragmentem toru i zrekonstruowanym budynkiem kolejowym są elementem Pomnika Zagłady Litzmannstadt Getto. Wrażenie robią jego symboliczne elementy - Tunel Deportowanych oraz tablice - macewy, gdzie umieszczono nazwy największych obozów zagłady.
-W miejscach pamięci łatwiej można wyobrazić sobie dramat tamtych dni. Tu wydaje się, jakby wydarzyły się one niedawno, ale nie! Nie będzie tak nigdy więcej. - powiedziała Shani Tayar, wiceambasador Izraela.
- Ochrona pamięci nie jest łatwym procesem. W Łodzi zrozumieliśmy to, ożywiając pamięć i prawdę o Litzmannstadt Getto - poprzez utworzenie memoriału na Stacji Radegast i Parku Ocalałych. Powołaliśmy osobną instytucję kultury – Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, którego program opiera się na upowszechnianiu pamięci historycznej, idei dialogu, prawdy i tolerancji. – powiedziała wiceprezydent Łodzi Małgorzata Moskwa – Wodnicka.
- Wielokrotnie pytano i ja sam zadawałem sobie to pytanie: jak będzie wyglądał świat po Holocauście, czy jest w nim miejsce na poezję, na twórczość? - pytał Marcin Gołaszewski, przewodniczący Rady Miejskiej w Łodzi. Przewodniczący zacytował fragment wiersza Lucyny Angermann "Ostatni spacer", który z pozoru prostą liryka w szczególny sposób przywołuje ogrom potworności Holocaustu.
Pod tablicami pamięci kwiaty złożyli przedstawiciele władz miasta i województwa, stowarzyszeń, organizacji oraz instytucji kultury, a takze wiceambasador Izraela oraz dyrektor Teatru im Stefana Jaracza, będącego współorganizatorem obchodów.
Dni Pamięci od wielu lat organizowane są przez Towarzystwo Społeczno- Kulturalne Żydów w Polsce. Jak wspomniał Jacek Młynarski z TSKŻ organizacja ta celowo wybrała Łódź jako miejsce organizacji Dni Pamięci z uwagi na wielokulturową historię miasta, współtworzoną przez społeczność Żydów i Polaków. W dniach od od 27 do 30 stycznia odbywać się będą wykłady, dyskusje o książkach, wystawy, monodramy, koncerty i przedstawienia teatralne. Program otworzy zainspirowany twórczością Mariana Hemara spektakl w Teatrze im. S. Jaracza. Wśród pozostałych propozycji jest również „Wiera”, widowisko muzyczne oparte na losach słynnej pieśniarki, więźniarki getta warszawskiego Wiery Gran. Dniom Pamięci towarzyszy program edukacyjny dla młodzieży.
