Magdalena Abakanowicz swój triumfalny pochód przez światowe galerie i muzea sztuki rozpoczęła w Lozannie. Jej nowatorskie wizje nabierały kształtów w skromnych warszawskich pracowniach, ale sławę i uznanie zyskały dzięki kolejnym szwajcarskim edycjom Międzynarodowego Biennale Tkaniny, których pierwsza odbyła się w 1962 r. Dzięki pasji, sile charakteru i determinacji pierwszej dyrektor Muzeum Historii Włókiennictwa, Krystyny Kondratiuk, grupa polskich artystów, w tym i Magdalena Abakanowicz, mogła pokazać swoje prace na pierwszej odsłonie lozańskich prezentacji. Abakanowicz w liście do Kondratiukowej wspominała potem: „Po raz pierwszy chyba w historii zaistniał u nas problem tkaniny monumentalnej. Wyszliśmy poza ramy małych kilimków do wielkiej sztuki i powstała tkanina, stawiająca nas na czele Europy.”
To była zaskakująca i przełomowa prezentacja, a każda rewolucja wzbudza skrajne emocje. I tym razem nowe oblicze artystycznej tkaniny miało swoich radykalnych przeciwników. Na szczęście również i zagorzałych entuzjastów, a wśród nich Pierre`a Pauli, komisarza lozańskich spotkań, oraz André Kuenzi`ego, krytyka relacjonującego wydarzenia biennale. To dzięki ich wsparciu i zaangażowaniu polska szkoła tkaniny stała się inspiracją dla artystów różnych kontynentów. Szwajcarskie forum miało fundamentalne znaczenie dla wymiany doświadczeń i twórczych myśli na polu tkaniny artystycznej, stało się platformą, która skupiła uwagę całego świata na polskich artystów.
Magdalena Abakanowicz stała na czele grupy najodważniejszych twórców, dzięki śmiałym wizjom których przekształceniu ulegało samo medium tkaniny. Miejsce lidera dla niej było w pełni uzasadnione, bowiem jej wizje artystyczne wybiegały znacząco poza to, co działo się w ówczesnej sztuce, wymykały się jasnym podziałam i klasyfikacjom. Abakanowicz stała się ikoną przemian w dziedzinie materii tkackiej, procesu jej uniezależniania, walki o autonomię i anektowanie przestrzeni.
Zarówno pierwsza, jak i druga odsłona wystawy „Metamorfizm” unaocznia najbardziej rewolucyjny okres twórczości artystki. Jednak druga część zbudowana jest wokół śladu, który artystka pozostawiła w Lozannie. Przez lata obecna była ona na kolejnych edycjach Biennale, przyjaźniła się i współpracowała z Pierre`em Pauli i jego żoną Alice, która do dziś prowadzi legendarną galerię sztuki. Wieloletnia przyjaźń łączyła ją również z prezesem stowarzyszenia założonego w 1978 r. po śmierci Pierre`a Pauli, Pierre`em Magnenatem. Donacja jego żony Marguerite stanowi ważną część Fundacji Toms Pauli. Prace, nigdy dotąd niepokazywane w Polsce, są szalenie interesującym przykładem dorobku artystki z okresu poszukiwań formalnych.
Wystawę otwiera tkanina zrealizowana w 1963 r. w słynnych warsztatach francuskich w Aubusson w pracowni „Tabard Frere et Soeurs”. Klucz do niej stanowi wyjątkowy dokument, wypożyczony z archiwum La Cité Internationale de la Tapisserie w Aubusson - oryginalny karton autorstwa Magdaleny Abakanowicz, na podstawie którego tkanina została zrealizowana. Tę niezwykle interesującą pracę, zrealizowaną w nietypowej wobec awangardowych działań Abakanowicz tradycyjnej technice gobelinu, można potraktować jako jeden z przykładów właśnie jej eksperymentów z medium tkaniny. Tym samym praca stanowi mocny kontrapunkt do całości wystawy, która skupia się przecież na obszarze najodważniejszych eksperymentów i wyznaczania nowych dróg twórczej ekspresji. Pierwsza prezentacja wystawy ukazywała drogę artystki od jej początków do rozwinięcia najbardziej charakterystycznego dla niej wątku - Abakanów. Prace pochodzące z Lozanny pokazują pełnię tego etapu, dowodząc, jak szybko Abakanowicz osiągnęła dojrzałość twórczą.
Wspaniałym przykładem działania skalą, przestrzennego myślenia jest „Kompozycja monumentalna”, praca wypożyczona z Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Ta instalacja przestrzenna z lat 1973-75 ukazuje rozmach i siłę organicznych form tworzonych przez artystkę, stanowi komentarz, ale również dopełnienie realizacji przeznaczonych do wnętrz prywatnych i galerii.
Pierwszą odsłonę wystawy „Metamorfizm” otwierała jeszcze płaska w formie tkanina malowana z początku działalności Abakanowicz. „Metamorfizm II” natomiast prezentuje zamknięcie tego najistotniejszego dla artystki okresu rewolucyjnych przemian i twórczego fermentu. Stanowią je prace z cyklu „Landscape”. Dopełnieniem dla prac z okresu materialnych poszukiwań, które swoje źródła znalazły w fascynacji artystki procesami biologicznymi i światem form zoomorficznych, stanowi praca z cyklu „Embriologia”. Te dwie ostatnie realizacje zawierają w sobie ładunek emocjonalnego niepokoju, poruszają problemy o naturze egzystencjalnej, związane z nieuchronnymi procesami przemijania materii. I zapowiadają długi etap, w którym tkanina przestała pełnić rolę podstawowego alfabetu twórczego języka Magdaleny Abakanowicz.
Metamorfizm to fundamentalne zmiany, które zachodzą w strukturach takich jak geologiczne. Określenie to doskonale pasuje do sztuki Abakanowicz, która wprowadziła tak istotne zmiany w rozumieniu i kreowaniu sztuki tkaniny, że dziś, w dobie renesansu tkaniny artystycznej, są nadal aktualne.
Dodatkowe informacje:
- Kuratorka: Marta Kowalewska
- Producentka: Beata Bocian
- Aranżacja przestrzeni: Maja Pawlikowska
- Projekt graficzny: Full Metal Jacket / Jerzy Gruchot, Wojciech Koss
- Prace pochodzą z: Toms Pauli Foundation, kolekcja Jana Kosmowskiego, Le Musée de la Tapisserie d'Aubusson, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
Czas i miejsce:
18 maja (piątek) - 9 września (niedziela) 2018
w godzinach otwarcia placówki
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
Budynek D, II piętro
93-034 Łódź, ul. Piotrkowska 282
+48 (42) 683 26 84
e-mail: promocja@muzeumwlokiennictwa.pl
http://www.muzeumwlokiennictwa.pl/
Przypominamy, że w poniedziałki większość instytucji kultury jest zamknięta dla zwiedzających. Prosimy sprawdzić na ich stronach dni i godziny otwarcia.
