W Łodzi najwybitniejszym przedstawicielem tej królewskiej gry był z pewnością Akiba Rubinstein, którego już przed wybuchem I wojny światowej wielu uznawało za najlepszego szachistę na świecie. Urodził się 12 grudnia 1882 roku w Stawiskach koło Łomży. W wieku 19 lat przeniósł się jednak nad Łódkę, gdzie został członkiem Łódzkiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej. Początki tej organizacji sięgają 1897 r., lecz do jej formalnej rejestracji doszło sześć lat później. Jednym z założycieli towarzystwa był Henryk Salwe, jeden z najlepszych polskich szachistów początku XX wieku i – do momentu przyjazdu Rubinsteina – niekwestionowany król szachowej Łodzi. W roku 1905 stracił prymat na rzecz młodszego kolegi, ale później przez wiele lat obaj reprezentowali nasze miasto w turniejach wszechrosyjskich, których stawką był tytuł mistrza carskiej Rosji. W roku 1906 zdobył go Salwe, a następnie przez osiem kolejnych lat rywalizacja kończyła się triumfem Rubinsteina.
Sukcesy międzynarodowe
Początek I wojny światowej zatrzymał rozwój ŁTZGR, jednak już w 1915 r. jego członkowie znów zaczęli się spotykać i rozgrywać partie szachowe. Oficjalnie działalność towarzystwa wznowiono w roku 1921, a więc trzy lata po zakończeniu działań wojennych. Przed wybuchem kolejnego światowego konfliktu zbrojnego łódzkie towarzystwo zdążyło osiągnąć status jednego z najważniejszych ośrodków szachowych w Europie. W 1924 r. na pierwszej olimpiadzie szachowej jednym z reprezentantów Polski był Dawid Daniuszewski, który w Paryżu osiągnął najlepszy wynik w biało-czerwonej ekipie. Później gracze ŁTZGR wystąpili również na olimpiadach w: Hadze (1928 r.; Daniuszewski), Folkenstone (1933 r.; Teodor Regedziński i Izaak Appel) oraz Monachium (1936 r.; Regedziński) i Buenos Aires (1939 r.; Regedziński).
Łódzkie szachy to nie tylko ŁTZGR
W okresie międzywojennym sekcje szachowe funkcjonowały również w kilku innych łódzkich klubach. Z utytułowanymi graczami ŁTZGR próbowali rywalizować gracze: Żydowskiego Robotniczego Stowarzyszenia Sportowego Sztern, Łódzkiego Towarzystwa Sportowo-Oświatowego, Łódzkiego Klubu Szachowego, Klubu Sportowego przy Towarzystwie Akcyjnym Fabryki Nici SA (później Widzewskie Towarzystwo Sportowe Podgórze), Łódzkiego Chrześcijańskiego Klubu Szachowego oraz Klubu Towarzysko-Sportowego Pracowników Ubezpieczalni Społecznej. Pozycja ŁTZGR była jednak niepodważalna, a jego przedwojennych sukcesów nie udało się już nikomu powtórzyć.
Łódź czeka na talenty
O latach świetności łódzkich szachów przypomina m.in. stała ekspozycja w Zatoce Sportu przy al. Politechniki 10, gdzie mieści się przygotowana przez Muzeum Sportu w Łodzi interaktywna wystawa „Szybciej, wyżej, mocniej”. Wśród sylwetek wybitnych łódzkich sportowców nie zabrakło miejsca dla wspomnianego wyżej Akiby, który w roku 1930 doprowadził Polskę do drużynowego zwycięstwa w olimpiadzie szachowej w Hamburgu. Jego następcy reprezentują obecnie m.in. Fundację im. Akiby Rubinsteina. To jeden z czterech łódzkich klubów znajdujących się w aktualnym rejestrze członków Polskiego Związku Szachowego. Są w nim również: Klub Szachowy Hetman, Klub Uczelniany AZS Politechniki Łódzkiej oraz RPW Okucia Budowlane. Być może w którymś z nich dojrzewa już talent na miarę dawnych łódzkich mistrzów szachowych.
