Szczególnie teraz - latem, gdy po raz pierwszy w pełnej krasie widać efekty metamorfozy osiedla: gdy zieleń dodaje uroku odnowionym (i zamieszkałym) famułom, gdy odbywają się tu weekendowe targi, otwierają podwoje muzea (Księżego Młyna czy... Lalki), zapraszają pracownie artystów (z biżuterią i portretami) oraz showroomy modowe (projektanta Tomasza Armady). Można tu przyjechać na rowerze (właśnie wybudowaną drogą) czy... przebiec (w sierpniowym Biegu Fabrykanta).
KSIĘŻY MŁYN TO NIE SKANSEN
Zapoczątkowany w 2012 r. a zakończony w tym roku program rewitalizacji skierowany był głównie na inwestycje potrzebne... mieszkańcom osiedla. To, że miejsce żyje, a nie jest skansenem - nadaje mu unikatowy charakter.
W sumie projekt objął odnowę 25 budynków mieszkalnych, 18 zespołów komórek oraz tzw. konsumy, czyli dawniejsze sklepy. Wybierając się na Księży Młyn warto obejrzeć przede wszystkim charakterystyczny „drewniak” przy ul. Przędzalnianej 91.
Ale na liście odnowionych famuł znalazły się nie mniej urokliwe budynki
z mieszkaniami przy ul. Księży Młyn 1, 2, 3, 5, 8, 9, 10, ul. Przędzalnianej 49, 51, 59, 61, 63, 67 oraz Fabrycznej 21, budynki gospodarcze przy ul. Księży Młyn 1, 3, 5, ul. Przędzalnianej 49, 51 i 57 oraz ul. Fabrycznej 21 oraz budynki niemieszkalne przy ul. Księży Młyn 7, 9, 11a, ul. Tymienieckiego 32 /Księży Młyn 2, ul. Przędzalnianej 57 i 91 a także budynki dawnych konsumów przy ul. Księży Młyn 14 i 16.
Funkcjonuje tu też: świetlica dla dzieci i poczta (Księży Młyn1) oraz Klub Integracji Społecznej (Księży Młyn 2)
SPACER POŚRÓD ZIELENI
Dziś odnowione, urokliwe budynki z kwietnymi ogródkami nadają niepowtarzalny klimat całemu osiedlu. Przy rewitalizacji uporządkowano i zagospodarowano zieleńce. Przy ceglanych famułach powstały kameralne, zielone podwórka. Pełno tam drzew owocowych. Nie brakuje krzewów i kwiatów. Wysiano też nowy trawnik o powierzchni 2 tys. m kw.!
Od niedawna na Księżym Młynie, od strony ulicy Przędzalnianej (pomiędzy Tymienieckiego i Fabryczną) oglądać można kwitnące ogrody fasadowe. To nasadzenia przed budynkami, na styku ściany i chodnika. Pojawiły się tu m.in. liliowce, szałwia czy goździki. To roślinny eksperyment na trudne warunki miejskie. Warto zobaczyć, jakiego uroku dodają budynkom z czerwonej cegły.
Spragnionych zieleni zaprosić można też do parku Źródliska - to "perełka", najstarszy park miejski w Łodzi z 1840 roku, w którym rosną najstarsze łódzkie platany i pomnikowe okazy dębów, liczące ponad 300 lat. Na terenie parku znajduje się także Palmiarnia. Jej chlubą jest ponad 150-letni daktylowiec – jedna z najstarszych palm w Polsce.
POCZUJ ATMOSFERĘ MIEJSCA
Jednym z ciekawszych miejsc wartych odwiedzenia jest Muzeum Księży Młyn. To mała placówka, ale oferuje unikalny wgląd w codzienne życie mieszkańców Łodzi z epoki przemysłowej. Można obejrzeć eksponaty oraz przedmioty użytku codziennego, które niegdyś były częścią domostw na Księżym Młynie. Zwiedzający mogą przenieść się w czasie i na chwilę poczuć atmosferę dawnych lat. Twórcy muzeum odnajdywali eksponaty w opuszczonych komórkach i mieszkaniach na Księżym. Misją prowadzącego muzeum Stowarzyszenia Tylko Księży Młyn jest zachowanie pamięci o ludziach, którzy tam żyli i pracowali.
Muzeum Księży Młyn
Księży Młyn 16
Czynne: poniedziałek-piątek: godz.11:00-16:00, sobota-niedziela: godz.12:00-17:00
Niemal tuż obok jest inne muzeum - Lalki, gdzie znajdują się zabawki, które zostały podarowane przez łodzian po odzewie pomysłodawczyń Muzeum. Można tu obejrzeć zbiór ponad 1000 lalek, z których najstarsza ma ok. 130-150 lat oraz przekonać się, jak wyglądały lalki, którymi bawiły się nasze babcie i prababcie. Wśród zgromadzonych eksponatów znajdują się m.in. lalka chucky, lalki w strojach ludowych oraz lalki współczesne.
Muzeum Lalki
Przędzalniana 52
Czynne: wtorek – piątek: godz. 11:00-16:00, sobota-niedziela: godz. 12:00-16:00
https://www.facebook.com/profile.php?id=100083125430968
Ważnym miejscem dla Księżego Młyna jest oczywiście Muzeum Kinematografii, mieszczące się w dawnym pałacu Karola Scheiblera. To jedyne tego rodzaju muzeum w Polsce, które opowiada o historii kinematografii oraz dziedzictwie łódzkiego przemysłu filmowego.
Nie można też zapomnieć o Muzeum Pałac Herbsta - perle łódzkich rezydencji, imponującej wnętrzami willi prezentującej styl życia zamożnej rodziny fabrykanckiej.
TURYSTO, ODWIEDŹ ARTYSTĘ
Księży Młyn to również miejsce, gdzie można spotkać wielu artystów, niektórzy z nich znaleźli tam stałe miejsce na swoją działalność.
Pod koniec ubiegłego roku wprowadził się tu reżyser Mariusz Wilczyński, autor nagrodzonego Orłami i Złotymi Lwami filmu „Zabij to i wyjedź z tego miasta”. W pracowni na Księżym Młynie powstaje najnowszy film reżysera. Oprócz tego Mariusz Wilczyński jest wykładowcą Szkoły Filmowej w Łodzi, więc na wykłady ma tutaj „rzut beretem”.
Na Księży Młyn, przy ulicy Przędzalnianej, oprócz znanego reżysera wprowadził się na początku tego roku projektant mody Tomasz Armada. Ich pracownie dzieli zaledwie kilka numerów.
Pracownia Tomasza Armady
Showroom i pracownia projektanta mody
Przędzalniana 67/4
www.tomaszarmada.com
Uroczyste otwarcie pracowni odbędzie się 15 czerwca, w godz. 12:00-20:00
W programie m.in.:
- prezentacja prac artysty (dni otwarte pracowni)
- otwarcie showroomu z unikatowymi projektami z materiałów recyklingowych
- "warsztaty" z tego, jak tworzyć oryginalne wzory tekstylne i stylizować ubrania
- personalizacja ubrań: goście będą mogli personalizować zakupione ubrania, np. dodając unikalne nadruki, naszywki
- limitowane oferty i okazje zakupowe - z poprzednich kolekcji oraz asortyment ubrań na lato
- będzie można obejrzeć najnowsze kolekcje, w tym najnowsze bluzy, spodenki, długie spodnie i inne unikatowe ubrania.
- będzie też można zrobić pamiątkowe zdjęcia
W innych pracowniach na osiedlu tworzą fotografowie, rękodzielnicy i malarze:
Pracownia Portretu
Galeria, która prezentuje sztukę współczesną.
Księży Młyn 7
https://pracowniaportretu.com
W trakcie trwania wystaw pracownia jest otwarta zawsze w czwartki między godz. 12:00 a 17:00. W innym terminie po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym: 668 599 190.
Pracownia Mozaiki
Galeria oferująca m.in. biżuterię z mikromozaiką.
Przędzalniana 57/2
www.facebook.com/ab.pracowniamozaiki
Czynne: środa-piątek: godz. 12:00-17:00, sobota: godz. 10:00-18:00, niedziela: godz. 10:00-17:00
Księży Młyn Dom Wydawniczy
Siedziba wydawnictwa oraz księgarnia, w której można kupić książki regionalne, historyczne, dotyczące architektury i komunikacji.
Księży Młyn 14
https://www.facebook.com/ksiezymlyn
Czynne: poniedziałek-piątek: godz. 8:15-16:00, sobota-niedziela: nieczynne
Visual Arts Gallery Sławomir Grzanek
Autorska galeria fotografa Sławomira Grzanka, prezentująca prace z zakresu sztuk wizualnych.
Przędzalniana 49/U1
https://www.facebook.com/VAGLdz
Warto zaglądać na media społecznościowe galerii w poszukiwaniu najświeższych wydarzeń
Stykówka
Księży Młyn 7
Pracownia, w której artyści zajmują się tradycyjnymi i szlachetnymi technikami fotograficznymi.
Kontakt: pracowniastykówka@gmail.com
Pracownia Kreatoora Ewy Żochowskiej
Przędzalniana 51
Autorska galeria Ewy Żochowskiej, w której prezentuje swoje malarstwo i organizuje warsztaty.
Kontakt: ewa.kreatoora@gmail.com
Nie można nie odwiedzić Akademickiego Centrum Designu.
Księży Młyn 13/15
https://www.acdesign.com.pl/
Czynne: wtorek-czwartek: godz. 11:00 – 15:00, piątek – niedziela: godz. 12:00-19:00
Akademia Sztuk Pięknych zmodernizowała stojącą pośrodku osiedla, dawną szkołę, zamieniając ją w Akademickie Centrum Designu. Centrum skupia wydziały prowadzące kierunek wzornictwa 8 publicznych uczelni artystycznych. Zajmuje się promocją polskich szkół designu, kreowaniem i promowaniem polskiego designu. Podlega Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi.
Aktualnie do obejrzenia jest tam wystawa zdjęć Joanny Miklaszewskiej-Sierakowskiej pt. „Walking Photography”. Wystawę można oglądać do 1 lipca, a na 22 czerwca w godz. 12:00 -14:00 zaplanowano oprowadzanie kuratorskie po niej.
W najbliższym czasie pojawi się tu jeszcze więcej twórców kultury i sztuki. Licytacja na tego rodzaju lokale na Księżym Młynie odbędzie się 1 lipca.
KSIĘŻY MŁYN - GWIAZDA KINA
Sąsiadująca z zabytkowym osiedlem słynna łódzka "filmówka" oraz Muzeum Kinematografii nie pozwalają zapomnieć o tradycjach Łodzi - miasta filmu. Ale sam Księży Młyn też zagrał w niezliczonej liczbie dzieł filmowych. Może wybrać się na spacer śladami scen, które ukazały zabytkowe osiedle?
Niewątpliwie jedynym z najsłynniejszych filmów jest oczywiście „Ziemia Obiecana” Andrzeja Wajdy. Księży Młyn widzimy w obrazie Wajdy kilkukrotnie. Tam znajdowało się mieszkanie prządki uwiedzionej przez Kesslera. Przed budynkiem tamtejszej szkoły nakręcony został strajk robotników i ich starcie z carskimi żołnierzami.
Także Agnieszka Holland wykorzystała Księży Młyn jako plan filmowy. Było to w 1980 roku w dziele „Gorączka” z udziałem m.in. Bogusława Lindy i Adama Ferencego. Agnieszka Holland wróciła tu w 2011 roku z filmem „W ciemności”. Tutaj kręcono scenę, w której lwowscy Żydzi są zmuszani przez niemieckich żołnierzy do czyszczenia bruku małymi szczoteczkami.
Na Księżym Młynie, grającym niemieckie miasteczko toczy się akcja „Kawalerskiego życia na obczyźnie” z 1992 roku, nakręconego przez Andrzeja Barańskiego.
Nie tylko polscy filmowcy „zaangażowali” Księży Młyn do swoich filmów! W 2014 roku robotnicze osiedle było planem brytyjskiego serialu BBC „Dzwony wojny”, opowiadającym o I wojnie światowej. Całkiem niedawno, bo w 2023 roku filmowcy stanęli na zrewitalizowanym już wówczas osiedlu podczas kręcenia filmu „Mamka” – duńsko-polskiej koprodukcji.
Akcja serialu „Komisarz Alex” wielokrotnie toczyła się na zabytkowym osiedlu. Producenci tego kryminału raz po raz wracali w tę lokację.
Księży Młyn doczekał się zresztą produkcji o samym sobie. W 2002 roku powstał film dokumentalny w reżyserii Krzysztofa Talczewskiego, który opowiada o losach osiedla i ludziach w nim żyjących.
W kwietniu tego roku kompleks fabryczny Karola Scheiblera został doceniony przez Europejską Akademię Filmową za swoją wartość historyczną i jako drugi obiekt w Polsce został wpisany na Listę Skarbów Europejskiej Kultury Filmowej.
WYDARZENIA I IMPREZY
Targi, koncerty, imprezy biegowe. Wszystkie one ulokowały się na Księżym Młynie - ze świadomością, że odbiorców im nie zabraknie. Unikatowa atmosfera zabytkowego osiedla przyciąga i turystów i mieszkańców Łodzi.
Targi staroci, rękodzieła i sztuki użytkowej organizowane są tu od wiosny do jesieni, nieprzerwanie od 2019 r. Na każdej edycji pojawia się ok 100 stoisk z produktami tworzonymi z pasją i najwyższym kunsztem. Odwiedzający targi znajdą tam m.in.: rękodzieło, odzież i modowe dodatki od projektantów, perełki designu, ale i bibeloty wyciągnięte ze strychów i piwnic, plakaty, grafiki, obrazy, sztukę użytkową i stylowe artykuły dekoracyjne, książki i płyty winylowe, eko produkty, naturalne kosmetyki, akcesoria dla psów i wyroby lokalnych rzemieślników.
Najbliższy targ odbędzie się 15 czerwca w godz. 11:00-17:00 na Kocim Szlaku.
13 czerwca rusza też Fotofestiwal. To wydarzenie ulokowało się w Art - Inkubatorze przy ul. Tymienieckiego. A gości nawet 20 000 osób każdego roku!
Dawna bocznica kolejowa to w ostatnich latach letnia scena, na której do tej pory odbywały się takie wydarzenia takie jak „Polówka” czy „Letnisko”. Zaś w tym roku Księży Młyn "na bogato" będzie obchodził 601. Urodziny Łodzi. W weekend 27-28 lipca zaroi się tu od plenerowych wydarzeń. Dwudniowy piknik będzie otwartym dla każdego chętnego wydarzeniem, na które złożą się: całodniowa rodzinna strefa relaksacyjno-rysunkowa, warsztaty taneczne w formie swingowej potańcówki, sesje fotograficzne na specjalnie przygotowanym tle z rekwizytami a wszystko nawiązujące do historii architektury fabrycznej Łodzi, kostiumowy spacer z przewodnikiem. Całodniową jazzową oprawę muzyczna zapewni DJ.
31 sierpnia Księży Młyn będzie zaś po raz 13. gościł Bieg Fabrykanta. 900 dorosłych biegaczy zmierzy się z 10-kilometrowym dystansem. W zawodach wystartują też dzieci (Bieg Małego Fabrykanta). Nie bez wpływu na popularność imprezy ma trasa! Jego uczestnicy niezmiennie podkreślają, że to impreza wyjątkowa, bo odbywa się w niezwykłym miejscu, w którym od razu czuć klimat przemysłowego miasta.
HISTORIA KSIĘŻEGO MŁYNA
Księży Młyn zbudowano w miejscu, gdzie wcześniej funkcjonowały młyny, w tym młyn miejscowego plebana, od czego wzięła się obecna nazwa. W drugiej połowie XIX wieku teren ten został zabudowany przez Karola Scheiblera, który w 1870 roku przejął obszar po pożarze fabryki. W skład stworzonego kompleksu wchodziły fabryki, przypominająca zamek przędzalnia, magazyny, famuły, szkoła, remiza straży pożarnej, szpital, gazownia, klub fabryczny, konsumy (sklepy), rezydencje właścicieli oraz bocznica kolejowa. Całość była zaplanowana wzdłuż brukowanych uliczek i miała spójny architektoniczny charakter.
Księży Młyn zaczął się odradzać dzięki wspólnemu działaniu miasta i inwestorów. W 2009 roku zakończył się pierwszy etap inwestycji spółki St. Paul’s Developments. W miejscu dawnego magazynu bawełny powstał kompleks Textorial Park, pierwszy budynek biurowy klasy A w Łodzi. Rok później na terenie dawnej przędzalni ukończony został przez dewelopera MNE Investment kompleks mieszkaniowy „Lofty u Scheiblera”. W międzyczasie, w 2012 roku, ruszył oczekiwany miejski program rewitalizacji.
