28 stycznia 1905 roku młodzieżowi aktywiści z Politechniki i Uniwersytetu Warszawskiego zdecydowali o rozpoczęciu strajku solidarnościowego z robotnikami Rosji, jako reakcji na petersburską krwawą niedzielę. Władze carskie zamknęły wszystkie szkoły w Warszawie. Strajk jednak rozszerzył się na młodzież z innych miast zaboru rosyjskiego, a nawet z Wielkopolski. Do strajku przystąpili też uczniowie szkół wiejskich. W Łodzi do strajku przystąpili m.in. uczniowie Gimnazjum Miejskiego przy ówczesnej ulicy Mikołajewskiej 44 (obecnie III LO im. Bolesława Prusa przy ul. Sienkiewicza 46), Żeńskiego Gimnazjum Państwowego przy ulicy Średniej 14 (obecnie IV LO im. Emilii Sczanieckiej przy ul. Pomorskiej 16), Szkoły Przemysłowo-Rzemieślniczej przy ulicy Pańskiej (obecnie Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego przy ul. Żeromskiego 115) czy Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców przy ulicy Dzielnej 41 (obecnie kamienica przy ul. Narutowicza 47).
- Na początku XX wieku, polskie konspiracyjne organizacje młodzieżowe i oświatowe prowadziły organiczną pracę mającą na celu utrzymanie świadomości narodowej i kształtowanie postaw moralnych uczniów starszych klas szkół średnich w kontekście przygotowania ich do działalności na rzecz niepodległej i demokratycznej Polski. Wielu członków tych organizacji i stowarzyszeń liczyło na ograniczenie rusyfikacji. W całym Królestwie Polskim w 1905 roku wybuchły strajki i bojkoty szkoły rosyjskiej - powiedział dr Tadeusz Z. Bogalecki, inicjator i organizator Rajdu.
Głównymi postulatami strajkujących było wprowadzenie do szkół języka polskiego jako wykładowego, powszechny i bezpłatny dostęp do edukacji, zniesienie policyjnego nadzoru nad młodzieżą szkolną, wprowadzenie kontroli rodziców nad doborem kadry nauczycielskiej, zniesienie ograniczeń wyznaniowych, narodowościowych i stanowych w przyjmowaniu uczniów, wprowadzenie prawa kobiet do wyższego wykształcenia.
- (…) Inicjatorzy i organizatorzy strajku mieli, dziś wydawałoby się zupełnie naturalne postulaty. Żądali zniesienia różnic między uczniami i uczennicami, kasację ograniczeń wyznaniowych i narodowościowych oraz walczyli o prawa młodzieży do stowarzyszenia się. Ich głównym postulatem było utworzenie szkół z polskim językiem wykładowym i administracyjnym (…) Upamiętniając Łódzki Szlak Walki o Szkołę Polską w 1905 roku, warto pamiętać, że w salach łódzkich gmachów uczyli się ci, dla których idea ta była marzeniem. Dlatego, kierując te słowa do młodzieży, biorącej udział w dzisiejszym spotkaniu - bierzcie naukę z historii. Wyciągnijcie z niej wartości ponadczasowe – wolność, niepodległość, obywatelskość, przekuwając je w codzienną postawę, dobre uczynki, podążanie własną drogą i wspomnianą pamięć - napisała w liście do uczestników Rajdu prezydent miasta Łodzi Hanna Zdanowska.
Strajki zakończyły się połowicznym sukcesem. 14 października 1905 roku wydany został ukaz carski, który zezwalał osobom prywatnym i stowarzyszeniom oświatowym na zakładanie średnich szkół z polskim językiem nauczania. W Łodzi było to Gimnazjum Polskie, czyli obecne I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika. Absolwenci tych nie mogli jednak pracować w carskiej administracji, ani też kontynuować nauki w szkołach wyższych. Podlegali też obowiązkowej służbie wojskowej.
