Dwieście lat mapy Viebiga

„Plan sytuacyjny uregulowania ogrodów sukienniczych w mieście Łodzi” to pierwsza mapa nowej osady sukienniczej zaplanowanej przez Rajmunda Rembielińskiego. Plan powstał w 1823 roku, 12 czerwca kiedy to Rembieliński udzielił ostatnich dyrektyw geometrze Filipowi de Viebigowi.

8 zdjęć
ZOBACZ
ZDJĘCIA (8)

Rezultatem tej rozmowy było przygotowanie przez geometrę rozplanowania przestrzennego nowej osady.

Osada nazywana Nowym Miastem była odległa o kilkaset metrów od starej Łodzi. Trakt piotrkowski przechodził  przez środek Nowego Rynku z północy na południe i przecinał główne ulice: Średnią, Północną i Południową.  Czworokąt zamykały ulice Wschodnia i Zachodnia. 

Plan zdradza wpływy klasycznej urbanistyki, cechuje go bowiem geometria i ład architektoniczny. Regularność koncepcji jest wyjątkowo przydatna do zabudowy frontalnej.  Osadę sukienniczą miały stanowić bliźniacze domy, których plany zatwierdziła Komisja Województwa Mazowieckiego.  

Rozlegle ogrody sukiennicze z kolei to ziemia, na której rzemieślnicy mogli uprawiać warzywa i owoce stanowiące cenne uzupełnienie ich diety.  Takie koncepcje formowane były w tym czasie w Wielkiej Brytanii, gdzie pierwszy etap rewolucji przemysłowej okazał się wyjątkowo trudny dla robotników
i zniechęcał ich podejmowania pracy w fabryce. Myślano zatem o koncepcji miasta ogrodu, jako sposobie na łagodzenie skutków industrializacji. Brytyjski przykład stanowiło szkockie New Lanark i fabryka należąca do Roberta Owena.    

Nowa osada zajmowała nieco ponad 250 hektarów powierzchni. Kiedyś był to folwark Stara Wieś oraz Wótowstwo Łódzkie odkupione od Jana Załęskiego za 10 tys. złotych. Ponadto w skład terenów miejskich weszły grunty kościelne
i lasy Karkoszka oraz Kusy Kąt.

Wytyczono 204 place budowlane, a osiedlającym się tutaj osadnikom dawano w użytkowanie ogrody położone w pobliżu. Oddzielne działki wyznaczono na budowę folusza (ul. Nowomiejska róg Północnej) i cegielni  przy obecnym pl. Dąbrowskiego.

Regulację osady zakończono w końcu 1823 roku. Viebig za wykonaną pracę otrzymał wynagrodzenie w wysokości 3294, 24 złotego.

Prawdopodobnie  autorem rozplanowania części siedliskowej Nowego Miasta (obecny pl. Wolności i pn. cześci ul. Piotrkowskiej) faktycznie był Klemens Witkowski, urzędnik w Komisji Województwa Mazowieckiego ( prace wykonał ok. roku 1821), autor i negocjator umowy zgierskiej. Nie miał uprawnień geometry, więc plan podpisał Filip de Viebig po uzupełnieniu części ogrodowej i przygotowaniu  egzemplarzy mapy.

Obecnie dysponujemy tylko litograficznymi kopiami mapy wykonanymi na początku lat 30-tych XX wieku dla potrzeb wydania „Rocznika Łódzkiego”.   

Polecane aktualności

100-lecie powołania Świętej Faustyny, patronki Łodzi. W parku „Wenecja” zorganizowano jubileuszową zabawę

Tomasz Walczak / BRP

29 czerwca 1924 roku podczas jednej z zabaw plenerowych w ówczesnym parku Wenecja w Łodzi Helena… więcej

Czwartki na Wesoło

Robert Kowalczyk / MOPS

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Łodzi serdecznie zaprasza dzieci wraz z opiekunami na… więcej

Łódź poprzez wieki. Już niebawem premiera III tomu monografii naszego miasta

Tomasz Walczak / BRP

20 czerwca na rynku wydawniczym ukaże się III tom monografii Łodzi „Łódź poprzez wieki. Historia… więcej

"Uciekli do Mandżurii". W pasażu Schillera stanęła wystawa poświęcona Zbrodni Katyńskiej

Tomasz Walczak / BRP

Do 28 czerwca w pasażu Schillera będzie można obejrzeć wystawę „Uciekli do Mandżurii”, której celem… więcej

Wiwat Bractwu Kurkowemu! 200 lat najstarszej organizacji społecznej w Łodzi.

Patryk Wacławiak / BAM

W 2024 roku Łódzkie Towarzystwo Strzeleckie „Bractwo Kurkowe” obchodzi wyjątkowy jubileusz –… więcej

Kontakt