Dwieście lat mapy Viebiga

„Plan sytuacyjny uregulowania ogrodów sukienniczych w mieście Łodzi” to pierwsza mapa nowej osady sukienniczej zaplanowanej przez Rajmunda Rembielińskiego. Plan powstał w 1823 roku, 12 czerwca kiedy to Rembieliński udzielił ostatnich dyrektyw geometrze Filipowi de Viebigowi.

8 zdjęć
ZOBACZ
ZDJĘCIA (8)

Rezultatem tej rozmowy było przygotowanie przez geometrę rozplanowania przestrzennego nowej osady.

Osada nazywana Nowym Miastem była odległa o kilkaset metrów od starej Łodzi. Trakt piotrkowski przechodził  przez środek Nowego Rynku z północy na południe i przecinał główne ulice: Średnią, Północną i Południową.  Czworokąt zamykały ulice Wschodnia i Zachodnia. 

Plan zdradza wpływy klasycznej urbanistyki, cechuje go bowiem geometria i ład architektoniczny. Regularność koncepcji jest wyjątkowo przydatna do zabudowy frontalnej.  Osadę sukienniczą miały stanowić bliźniacze domy, których plany zatwierdziła Komisja Województwa Mazowieckiego.  

Rozlegle ogrody sukiennicze z kolei to ziemia, na której rzemieślnicy mogli uprawiać warzywa i owoce stanowiące cenne uzupełnienie ich diety.  Takie koncepcje formowane były w tym czasie w Wielkiej Brytanii, gdzie pierwszy etap rewolucji przemysłowej okazał się wyjątkowo trudny dla robotników
i zniechęcał ich podejmowania pracy w fabryce. Myślano zatem o koncepcji miasta ogrodu, jako sposobie na łagodzenie skutków industrializacji. Brytyjski przykład stanowiło szkockie New Lanark i fabryka należąca do Roberta Owena.    

Nowa osada zajmowała nieco ponad 250 hektarów powierzchni. Kiedyś był to folwark Stara Wieś oraz Wótowstwo Łódzkie odkupione od Jana Załęskiego za 10 tys. złotych. Ponadto w skład terenów miejskich weszły grunty kościelne
i lasy Karkoszka oraz Kusy Kąt.

Wytyczono 204 place budowlane, a osiedlającym się tutaj osadnikom dawano w użytkowanie ogrody położone w pobliżu. Oddzielne działki wyznaczono na budowę folusza (ul. Nowomiejska róg Północnej) i cegielni  przy obecnym pl. Dąbrowskiego.

Regulację osady zakończono w końcu 1823 roku. Viebig za wykonaną pracę otrzymał wynagrodzenie w wysokości 3294, 24 złotego.

Prawdopodobnie  autorem rozplanowania części siedliskowej Nowego Miasta (obecny pl. Wolności i pn. cześci ul. Piotrkowskiej) faktycznie był Klemens Witkowski, urzędnik w Komisji Województwa Mazowieckiego ( prace wykonał ok. roku 1821), autor i negocjator umowy zgierskiej. Nie miał uprawnień geometry, więc plan podpisał Filip de Viebig po uzupełnieniu części ogrodowej i przygotowaniu  egzemplarzy mapy.

Obecnie dysponujemy tylko litograficznymi kopiami mapy wykonanymi na początku lat 30-tych XX wieku dla potrzeb wydania „Rocznika Łódzkiego”.   

Polecane aktualności

Pamięć protestem przeciw wojnie. 80. rocznica spalenia więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi

Katarzyna Zielińska / Oddział Dziedzictwa Łodzi

80. lat temu doszło do ostatniej w okresie okupacji Łodzi zbrodni wojennej. Tuż przed wkroczeniem… więcej

Grafika artystyczna promująca konkurs. W centralnym polu, na białym tle wielobarwny wielokąt, składający się z coraz większych figur geometrycznych, ułożonych centralnie względem siebie: kwadraty i wielokąty foremne. Na prawo od wielokąta prostopadłe, wielobarwne pasy w kolorach, tworzących wielokąt.

Stypendia artystyczne Miasta Łodzi 2025

Wydział Kultury

Rozpoczął się nabór wniosków o przyznanie w 2025 roku Stypendiów artystycznych Miasta Łodzi, w… więcej

Program szkoleniowy 3E – Edukacja o Efektywności Energetycznej

AK / KS

W Łodzi w dniach 20-22.11.2024 r. w ramach programu 3E-Edukacja o Efektywności Energetycznej odbyły… więcej

Pod hasłem „Dusza Europy” 19 i 20 listopada 2024 r. w Krakowie odbyła się IX edycja Kongresu Ekonomii Wartości Open Eyes Economy Summit.

MM / KS

Zaproszeni prelegenci i prelegentki rozmawiali o przyszłości Europy oraz wyzwaniach, przed którymi… więcej

Nowa siedziba Departamentu Finansów Publicznych UMŁ

Od listopada Biuro Egzekucji Administracyjnej i Windykacji, Wydział Budżetu oraz Wydział Finansowy… więcej

Kontakt