Łódzkie ZOO
Ogród zoologiczny powstał w parku na Zdrowiu, po dość długich debatach o jego lokalizacji w 1938 r. Zaprojektował go Stefan Rogowicz, naczelnik Wydziału Plantacji łódzkiego magistratu w ramach szerszej koncepcji zagospodarowania wielkiego zielonego terenu Polesia Konstantynowskiego.
Pierwszymi zwierzętami były jelenie, sarny, owce i kaczki, a ponieważ ogród funkcjonował niezmiennie przez okres okupacji, do końca wojny wzbogacił się o 117 nowych gatunków, w tym o zwierzęta egzotyczne, takie jak słoń, tygrys, lwy, hieny, wilki, pawiany. Nieustająco rozbudowywano infrastrukturę, a w początkach lat 50. XX wieku ogród powiększono o 7 ha. Powstały: dział ptaków, zwierząt kopytnych, drapieżnych i małp, a w kolejnych latach jeszcze: dział małych ssaków (1954), akwarium (1956), wiwarium (1956), wybieg dla dzikich kotów (1968), niedźwiedziarnia i żyrafiarnia (lata 80.). W latach 90. i w ostatnich dekadach poczyniono szereg inwestycji, m.in. w akwarium, pomieszczeniach dla jeleni , zbudowano ptaszarnię, motylarnię i wiele innych udogodnień. Obecnie teren przebudowywany jest pod nowoczesne Orientarium, które pozwoli podziwiać egzotyczne zwierzęta i rośliny w nowych komfortowych warunkach, przy pomocy nowoczesnych rozwiązań.
Kina
W Narodowym Archiwum Cyfrowym znaleźć można ciekawe zdjęcie – grupka dzieci przygląda się plakatowi filmowemu, zapowiadającemu western z popularnym aktorem Jackiem Hoxie, gwiazdą kina niemego. Trudno ocenić, jak wiele dzieci w dwudziestoleciu międzywojennym mogło pozwolić sobie na bilet do kina. Filmy wyświetlano jednak w Łodzi prawie od początku istnienia kinematografii. Do wybuchu I wojny światowej stałych, choć krótko działających kin było ich 17. W II RP funkcjonowało ich również 17, głównie przy ul. Piotrkowskiej (Arkadia), Tuwima (Odeon i Luna), Traugutta (Grand-Kino). Do 1939 roku było ich 30, a po wojnie kilkanaście. W latach 70. inwestowano w Łodzi w kina osiedlowe – nowe wielkie ekrany powstały na ul. Lumumby, Wileńskiej, na Teofilowie i Widzewie.
Obecnie obraz łódzkich kin ogromnie się zmienił – małe sale zastąpiły multipleksy z nowoczesnymi rozwiązaniami, chociaż funkcjonują jeszcze małe kina studyjne, m.in. w Muzeum Kinematografii w Łodzi czy Łódzkim Domu Kultury, popularne jest również, obecnie czteroekranowe kino „Charlie” nastawione na popularniejszy repertuar. Jak wykazały badania z 2008 r., dzisiejszy widz to człowiek, który swoją „karierę kinomana” rozpoczyna w dzieciństwie, chodząc z rodzicami na filmy. Modne były niedzielne poranki filmowe i duże premiery, które w Łodzi najczęściej miały miejsce w kinie „Bałtyk” W Łodzi wspomnieniem po „seansach w małym kinie” była np. wystawa czasowa z 2011 r. o Kinie Nowej Przygody, gdzie pokazano dziesiątki ręcznie malowanych plakatów z zasobów Muzeum Kinematografii w Łodzi. Były to przeważnie afisze z popularnych w latach 80. filmów, takich jak „Gwiezdne Wojny”, „Indiana Jones”, „E.T”, „Obcy” czy „Critters”.
Teatry lalkowe
Łódź poszczycić się może funkcjonowaniem aż dwóch teatrów lalek. Od ponad 70 lat zabierają one dzieci w krainę baśni. Teatralną magię na scenach „Arlekina” czy „Pinokia” kreują misternie zdobione lalki, ale również – w ostatnich latach – nowoczesne efekty specjalne i teatr przedmiotu, który udowadnia, że niezwykłe opowieści można budować przy pomocy najprostszych rzeczy. Historię łódzkich lalek można poznać także w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi, które posiada ogromny zbiór kukiełek z różnych okresów łódzkiego teatru.
Najstarszym w Łodzi teatrem jest „Pinokio”, który powstał w 1945 w Centralnym Robotniczym Domu Kultury przy ul. Piotrkowskiej 243 jako Teatr Kukiełek. Twórczynią była Maria Janic, która 24 lata pełniła funkcję dyrektora teatru. Pierwsza premiera „Bajowe bajeczki i świerszczowe skrzypeczki” odbyła się już 1 maja 1945 r.
Po 5 latach teatr przeniósł się do siedziby przy ul. Kopernika 16 i rozpoczął działalność pod nazwą Państwowy Teatr Lalek „Pinokio”. Od początku istnienia teatr zrealizował ponad 200 premier, w tym przedstawienia dla dorosłych i (w latach 50.) objazdowe. Słynął z niezwykle starannie wykonanych lalek, które przez wiele lat pokazywano jeszcze w Łodzi w ramach corocznej, stale wzbogacanej o nowości wystawy lalek i fragmentów scenografii.
Druga scena lalkowa powstała w 1948 roku w budynku przy ul. Piotrkowskiej 150. Chodzi oczywiście o Teatr Lalek „Arlekin”, który został założony przez Henryka Ryla – reżysera, lalkarza, społecznika i pedagoga. 10 lat po założeniu sceny przeniosła się ona do secesyjnej kamienicy u zbiegu ul. Wólczańskiej i al. 1-go Maja. Dziś, po gruntownym remoncie, to wielka nowoczesna scena wraz z galerią sztuki oraz miejscami do animacji i warsztatów.
„Arlekin” słynął z przedstawień mieszanych, w których marionetkom i kukiełkom towarzyszyli na scenie „żywi” aktorzy. To jeden z nielicznych teatrów na świecie, wciąż kontynuujących technikę marionetek długoniciowych, animowanych z 5-metrowych podestów. Teatr organizował też wiele festiwali, m.in. popularny Festiwal Solistów Lalkarzy, na który przyjeżdżały teatry jednego aktora z całego świata oraz Festiwal Sztuki Ulicznej TrotuArt. To za sprawą „Arlekina” przez wiele lat na łódzkich ulicach dzieci mogły oklaskiwać „Niunię” i „Niuńka”, wielkie smoki animowane przez wielu aktorów. Od 2015 łódzki „Arlekin” jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Animacji „AnimArt”. Teatr wystawił łącznie ok. 300 premier, w tym przedstawienia dla dorosłych, kabarety i szopki z udziałem lalek.
Zdjęcia lalek z popularnych spektakli "Pinokia" z lat 1946 - 1973. Już w latach 40. teatr zachwycał dzieci przedstawieniami opartymi na tradycyjnych kukiełkach. Zdjęcia z Działu Widowisk Lalkowych Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.
Lunapark, „Fala” i inne atrakcje
W przemysłowej Łodzi niezwykle ważne były miejsca zielone – parki i otwarte miejsca rozrywki, gdzie można było spędzać wolny czas. W 1974 otwarto, zlikwidowany już obecnie, lunapark w parku na Zdrowiu. Przyciągał on atrakcjami takimi jak 8-metrowy diabelski młyn, tunel strachu, kolejka wysokogórska czy strzelnica. Obecnie w miejscu dawnych karuzel jest nowoczesna strefa sportu i rekreacji, czyli połączenie nowoczesnego placu zabaw i siłowni na wolnym powietrzu.
Amatorzy kąpieli na wolnym powietrzu od 1976 korzystać mogli m.in. w wielkiego kąpieliska „Fala”, bardzo nowoczesnego jak na ówczesne standardy. Kompleks w parku na Zdrowiu liczył 4 baseny, w tym jeden ze sztuczną falą. Były tu wodne place zabaw ze zjeżdżalnią i fontanną, basen olimpijski i karuzela wodna. Obiekt, chociaż bardzo nowoczesny na tamte czasy, nie spełniał norm technicznych i w latach 90. XX w. został zamknięty. Obecnie w tym miejscu stoi nowoczesny Aquapark „Fala”z basenami otwartymi i krytymi, zjeżdżalniami oraz kompleksem spa.
Ponadto dzieci łódzkie zawsze miały do dyspozycji dziesiątki mniejszych parków, Las Łagiewnicki oraz kąpielisko Arturówek. W dawnej Łodzi bardzo popularny był park Helenów, który jeszcze w XIX wieku oferował wiele atrakcji: tor kolarski i korty tenisowe, zwierzyniec (z niedźwiedziami). W archiwach można znaleźć jeszcze inne „perełki” z rozrywek dawnej Łodzi, np. plakat o występie cyrku Sobotta z 1870 r., który miał występować obok pałacu Ginsberga przy ul. Średniej. Zapowiadano: skoki koni, żonglerkę, występy clownów.
Najserdeczniejsze życzenia składamy wszystkim łódzkim dzieciom i tym, którzy wciąż nie czują się „zbyt dorośli” na zabawę w łódzkim teatrze lalek lub wizytę w zoo.
Źródła:
Mordwa S.,Litaszewska A., 2008, Rozwój i funkcjonowanie kin w Łodzi, [w:] A. Rochmińska (red.), Theoretical and Empirical Researches on Services during Socio-Economic Changes, Space-Society-Economy no 8, Wyd. Department of Spatial Economy and Spatial Planning, Łódź, s. 165-174
http://teatrarlekin.pl/pl/teatr
http://archiwum.uml.lodz.pl/miasto/o_miescie/skarby_lodzi/zielony_helenow
Zdjęcia lalek z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.
