Sto lat temu artyści żydowscy powołali w Łodzi pierwszą awangardową grupę Jung Idysz, której – w pierwszym roku wolności po odzyskaniu przez Polskę autonomii – towarzyszyła powszechna wiara w udział we współtworzenie lepszego świata opartego o tradycję, kulturę i poczucie międzynarodowej wspólnotowości. Celem twórców, sformułowanym w dwóch manifestach, było zdefiniowanie nowego modelu sztuki narodowej, znajdującej inspiracje w tradycji ludowej i chasydzkiej
Awangardowa grupa Jung Jidysz (Młodzi Żydzi) powstała na początku 1919 roku. Należeli do niej m. in. Mojżesz Broderson, Icchak (Wincenty) Brauner, Icchak Kacenelson, Jankiel Adler, Henoch (Henryk) Barciński, Pola Lindenfeld. Artyści oprócz pisma "Jung Jidysz", wydawali także bogato ilustrowane tomiki poezji, organizowali wystawy (m. in. Salon futurystów, kubistów i prymitywistów), założyli kabaret o nazwie "Ararat".
Organizowana przez Muzeum Miasta Łodzi wystawa „Ekspresje Wolności. Bunt i Jung Idysz – wystawa, której nie było…”, to nawiązanie do pomysłu, który tak jak grupa Jung Idysz, zrodził się przed stu laty w głowach członków dwóch awangardowych ugrupowań, żydowskiego Jung Idysz z Łodzi i polskiego Buntu z Poznania.
Ekspozycji będzie towarzyszyć wydany przez Muzeum Miasta Łodzi unikatowy reprint trzech zachowanych oryginalnych wydawnictw „Jung Idysz” z przetłumaczoną po raz pierwszy, przez wybitne tłumaczki z Polski i Izraela, z języka jidysz na języki polski i angielski całością materiału literackiego almanachu z 1919 roku.
Reprint jest owocem współpracy badaczy twórczości łódzkiej grupy z różnych ośrodków akademickich, instytucji w Polsce i za granicą, związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego polskich Żydów, próbujących ocalić pamięć o nieistniejącym już świecie. Wydawnictwo jako efekt wieloletnich badań nad Jung Idysz bazuje na zachowanych oryginałach z Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie i udostępnionych w domenie publicznej źródłach.
Uzupełniającą częścią przedsięwzięcia będzie zorganizowana wspólnie z przedstawicielami środowiska naukowego i artystycznego z Łodzi ścieżka dydaktyczna o miejscach związanych z twórczością członków grupy oraz specjalny projekt Hommage dla Jung Idysz, prezentujący współczesne przykłady działań twórców polskich i zagranicznych w różnych przestrzeniach Łodzi.
Wystawę w Muzeum Miasta Łodzi można oglądać od 12 czerwca do 29 września 2019 roku.
