Historia obozu dla Romów działającego w Litzmannstadt Getto, to jedna z najtragiczniejszych kart w historii miasta. Na rozkaz okupacyjnych władz niemieckich jesienią 1941 roku wydzielono z terenu łódzkiego getta tzw. obóz cygański – Zigeunerlager, do którego przywieziono Romów i Sinti z terenów Burgenlandu na pograniczu austriacko-węgierskim. Ponad 5 tysięcy ludzi, w tym setki małych dzieci, trafiło w potworne warunki sanitarne do niewielkiego, wydzielonego obszaru. Byli głodni, zmarznięci i stłoczeni na małej przestrzeni. Po kilku tygodniach koszmaru - 5 stycznia 1942 roku - Niemcy rozpoczęli wywózkę więźniów do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie w bestialski sposób zamordowano kilka tysięcy osób.
Odbywające się w styczniu uroczystości upamiętniające tragiczny los Romów, z uwagi na pandemię koronawirusa przeniosły się w tym roku do internetu. Transmisję specjalnie na tę okazję przygotowanego filmu można było obejrzeć na kanałach komunikacyjnych Muzeum Tradycji Niepodległościowych, organizatora obchodów i opiekuna Kuźni Romów, jednego z nielicznych ocalałych budynków przypominających o miejscu zagłady społeczności romskiej na terenie dawnego Litzmannstadt Getto.
W wirtualnych uroczystościach uczestniczyła prezydent Łodzi Hanna Zdanowska, która powiedziała: - Historia uczy, że zdobycze cywilizacji, które wydają się trwałe i nienaruszalne, są w istocie kruche, co potwierdza choćby ostatni czas pandemii. Zwykle spotykaliśmy się przy Starej Kuźni, w miejscu, gdzie 79 lat temu istniał na terenie Litzamnnstadt Getto podobóz cygański. Każdego roku, w styczniu powracamy symbolicznie do tamtych tragicznych wydarzeń, których bolesne wspomnienie wciąż pozostaje w naszych sercach i zapisane jest na czarnych kartach w dziejach Łodzi. Jesteśmy winni ofiarom pamięć, która ciągle przestrzega przed okrucieństwem wojny, ale także przed rasizmem, brakiem tolerancji oraz zwykłą nienawiścią. I chociaż minęło już ponad 75 lat od czasów wojny i okupacji, nie możemy o tamtych tragicznych czasach zapomnieć ku przestrodze dla kolejnych pokoleń, by coś tak potwornego już nigdy więcej nie mogło się zdarzyć! Oddajemy dziś po raz kolejny hołd ofiarom zagłady. Cześć pamięci Romów zamordowanych podczas II wojny światowej!
Podobóz cygański na terenie Litzmannstadt Getto powstał jesienią 1941 roku. Funkcjonował niecałe trzy miesiące. Przywieziono tu ponad 5 tysięcy Romów z pogranicza Austrii i Węgier, w tym 2689 dzieci. Z zachowanych dokumentów wynika, że byli to ludzie zamożni, którzy znaleźli się w budynku za podwójnymi zasiekami, z oknami zabitymi deskami, bez latryny i wody, po kilkanaście osób w izbie. Ściśnięci na małym terenie, nie mieli dostępu do urządzeń sanitarnych, odpowiedniej ilości pożywienia i wody oraz pomocy lekarskiej. Wkrótce po zasiedleniu w obozie wybuchła epidemia tyfusu. Niemieckie władze podjęły decyzję o szybkiej likwidacji Zigeunerlager i wysłaniu jego mieszkańców do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem. Nie przeżył nikt….
