Aleksy Rżewski był bojowcem PPS o pseudonimie „Przebój”, zesłańcem, tramwajarzem. Jego zawód to robotnik, a mimo to ktoś taki zostaje prezydentem wielkiego miasta i co więcej wytycza zasady polityki obowiązujące przez wiele lat. Wyjątkowa biografia, wyjątkowy czas
Urodzony w 1885 roku pracę podjął już, jako nastolatek. Wkrótce, być może kierowany niepodległościową tradycją rodzinną, rozpoczął działalność polityczną i społeczną. Zaprowadziła go ona do członkostwa w PPS, na barykady Widzewa podczas rewolucji 1905 roku i wreszcie na zesłanie w głąb Rosji, z którego udało mu się uciec w 1908 roku. Podczas I wojny światowej działał już w Łodzi będącej pod niemiecką okupacją. Redagował pismo „Łodzianin” i znów aresztowany, tym razem przez Niemców, zbiegł wskakując do nadjeżdżającego tramwaju.
Po odzyskaniu niepodległości Rżewski szybko się odnalazł w nowej rzeczywistości. Rada Miejska zdominowana przez PPS wybrała go na prezydenta miasta Łodzi. Władzę obejmował w wyjątkowo trudnej sytuacji. Okupanci niemieccy zostawili hale fabryczne w stanie niemal pustym. Pozbawili je maszyn, urządzeń i silników. Zrabowali 90 procent kabli elektrycznych. Z Łodzi wywieziono 3 tys. metrów pasów transmisyjnych, ponad tysiąc silników elektrycznych i tysiące ton miedzianych części maszyn. Jak by tego mało, miasto musiało się zmierzyć z trzecią falą śmiercionośnej grypy hiszpanki. Rżewski zaczął od organizacji produkcji. Dużą pomocą okazało się przysłanie przez Amerykanów 60 milionów funtów bawełny. Udało się również załatwić rządowe gwarancje kredytowe na zakup wełny, ale pierwsze transporty nadeszły dopiero w lipcu.
W Łodzi, w pierwszym roku jego prezydentury zatrudnienie w przemyśle sięgało zaledwie 23 proc. tego sprzed wojny, więc na czoło działań Aleksego Rżewskiego wysunęły się programy socjalne. Wprowadził powszechne nauczanie na poziomie szkoły podstawowej, ale jednocześnie dzieci uczęszczające do szkół mogły liczyć na posiłek, darmowe pomoce naukowe, a nawet na odzież. Podjęto wysiłek budowy szkół i nauczania dorosłych. Rżewski podjął też przedwojenne plany budowy wodociągów i utworzył Wydział Kanalizacji i Wodociągów przy Zarządzie Miasta. Jego prezydentura wytyczyła główne kierunki działań władz miejskich na długie lata. Po zakończeniu kadencji sprawował m.in. funkcje starosty łódzkiego, a w latach 30. XX wieku prowadził kancelarię notarialną.
Zasłynął również, jako wielki propagator sportu i ruchu na świeżym powietrzu. Z jego inicjatywy zbudowano osiedle Tuszyn-Las, które miało pełnić funkcję miasta-ogrodu.
Przed 11 listopada 1939 roku został aresztowany przez Niemców w ramach akcji eksterminacji polskiej inteligencji i rozstrzelany. Jego symboliczny grób znajduje się na Starym Cmentarzu w Łodzi.
Poniżej prezentujemy również materiały z fotodaya i rekonstrukcji historycznej gabinetu A. Rżewskiego oraz jego ucieczki w 100-lecie prezydentury. W ratuszu miejskim na pl. Wolności został zainscenizowany gabinet prezydenta, a aktorzy Teatru Nowego wraz ze Sławomirem Maciasem odegrali scenki prezentujące problemy ówczesnej Łodzi.
Każdego roku w dniu Święta Pracy składane są kwiaty na symbolicznym grobie Aleksego Rżewskiego na Starym Cmentarzu.
