Stefan Pogonowski, zapomniany bohater Bitwy Warszawskiej

Kapitan Stefan Pogonowski był łodzianinem, dowódcą legendarnego już I Batalionu 28 Pułku Strzelców Kaniowskich. Uważany jest za jednego z najważniejszych bohaterów Bitwy Warszawskiej, dzięki natarciu, które przeprowadził w nocy z 14 na 15 sierpnia 1920 r. pod wsią Kąty Węgierskie. Batalion całkowicie zaskoczył siły bolszewickie, powodując panikę w ich szeregach i w rezultacie odwrót.  

Stefan Pogonowski zginął w tej potyczce, zmarł jednak w sławie bohatera. Generał Lucjan Żeligowski nazwał jego natarcie decydującym – tym, które odwróciło losy Bitwy Warszawskiej na polską stronę.

- Kapitan Stefan Pogonowski był w dwudziestoleciu międzywojennym uważany za jednego z największych polskich bohaterów, dziś natomiast pozostaje nieco zapomniany. Jestem szczególnie dumny, że dziś w Łodzi podejmujemy wspólnie nowe inicjatywy, mające przywrócić pamięć o tej niezwykłej postaci. – powiedział wiceprezydent Krzysztof Piątkowski podczas konferencji prasowej w Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.

Najważniejszym gościem spotkania była p. Zofia Jakubowicz (r. 1935 ), siostrzenica Stefana Pogonowskiego. Pokazała unikatowy zbiór, nigdy dotąd nie prezentowanych zdjęć rodzinnych oraz medali, odznaczeń i  dokumentów, obrazujących karierę wojskową wuja. Były wśród nich także zdjęcia Stanisława Pogonowskiego, brata Stefana, równie zasłużonego na polu bitwy i podobnie jak brat, odznaczonego orderem Virtuti Militari.    

Stefan Pogonowski order Virtuti Militari otrzymał dwukrotnie. Drugi raz już pośmiertnie – generał Władysław Sikorski osobiście przypiął go do portretu kapitana. Medal wciąż pozostaje przypięty do portretowego wizerunku Pogonowskiego – dziś pokazanego również po raz pierwszy.

- Te pamiątki przetrwały lata wojny, ukrywane w piwnicach. Po 1945 r. postać wuja nie była przypominana, z jego nagrobka skuto w tajemniczych okolicznościach, w nocy, inskrypcję, iż był on bohaterem wojny polsko-rosyjskiej. Przez wiele lat nie rozmawialiśmy publicznie o jego zasługach, znało je tylko grono najbliższej rodziny i znajomych – wspominała pani Zofia.

Dziś symbolem zasług Stefana Pogonowskiego jest rzeźba husarza – symbolu wielkiej odwagi – zdobiąca jego nagrobek na Starym Cmentarzu w Łodzi. Bohater Bitwy Warszawskiej będzie miał jednak wkrótce prawdziwy pomnik w centrum Łodzi – dzięki publicznej zbiórce potrzebnych środków.

O projekcie budowy opowiadał Piotr Paduszyński, łódzki prawnik. Pomysłem zainteresował kilku znajomych i przyjaciół – wspólnie postanowili utworzyć Komitet Społeczny Budowy Pomnika kapitana Stefana Pogonowskiego. Pieniądze na budowę pomnika mają pochodzić ze zbiórki publicznej, o finansowe wsparcie projektu komitet zabiega przede wszystkim wśród łódzkich firm, łódzkiego biznesu, kupców.

Pomnik, na prośbę komitetu, zaprojektował Zbigniew Dudek, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Czarny kamienny obelisk, przecinający bryłę czerwonego granitu, symbolizuję szablę powstrzymującą sowieckie natarcie. Komitet ma już zgodę Rady Miejskiej w Łodzi na ulokowanie pomnika na nowym skwerze, u zbiegu ul. Pogonowskiego i Legionów.