Święto Łodzi 15 maja. Dowiedz się więcej o tym, jak się narodziło Miasto Łódź

Niewiele miast ma tak dobrze udokumentowaną miejskość jak Łódź. Znamy cztery dokumenty, które można określić jako lokacyjne, czyli mówiące o założeniu miasta. Dwa z nich mają charakter prywatny i są sygnowane przez biskupów włocławskich, a pozostałe dwa, charakter państwowy i powstały w kancelarii króla Władysława Jagiełły.

Święto Łodzi 15 maja nawiązuje do pierwszej lokacji miasta z 1414 roku.
5 zdjęć
ZOBACZ
ZDJĘCIA (5)

Święto Łodzi 15 maja nawiązuje do pierwszej lokacji z 1414 roku, a Urodziny Miasta – 29 lipca do lokacji monarszej z 1423 roku.

W średniowieczu założenie miasta opierało się na dwóch rodzajach dokumentów. Sprawy prawno-ustrojowe regulował monarcha. Pozwalał zwykle rządzić się tzw. prawem niemieckim. Oznaczało to, że mieszczanie nie mogli być powoływani przed sądy ziemskie i grodzkie, gdzie sądziła szlachta. Odpowiadali natomiast przed wójtem i radą miejską.  Co ważne, to monarcha zezwalał na organizację targów i pobieranie opłat targowych.

Wszystkie sprawy gospodarcze (powinności, wysokość czynszów, uposażenie np. kościoła, sposób sprzedaży nieruchomości) pomiędzy mieszczanami a właścicielem gruntów miejskich regulował oddzielny dokument, zwykle poprzedzający przywilej monarszy. Kościół mógł wydać dokument lokacyjny,  ponieważ posiadał pełnię władzy w swoich dobrach, czyli immunitet nadany przez króla.

Lokacja Łodzi nie miała charakteru jednorazowego. Poprzedzały ją procesy osadnicze, a dokumenty nadawały im tylko ramy prawne.

Proces lokacyjny Łodzi

1414 – Kapituła włocławska 15 maja nowo powstałej osadzie (w obrębie wsi Łodzia) nadała prawa miejskie, tworząc miasto o nazwie Ostroga, wywodzącej się od nazwy rzeki, która tam przepływała. Zabudowania osady skupiły się wokół dzisiejszego Starego Rynku i pl. Kościelnego. Mieszczanie korzystali z bliskości traktu krakowsko-łęczyckiego i rozwijali na tej bazie działalność gospodarczą.  

1423 – W Przedborzu król Władysław Jagiełło (ipso die Sancte Marthe – czyli 29 lipca) na prośbę biskupa włocławskiego Jakuba Pelli wydał monarszy przywilej o przekształceniu Łodzi w miasto. Dokument regulował  sprawy prawno-ustrojowe oraz uprawnienia targowe. Łodzianie od tej pory mieli odpowiadać nie przed sądami ziemskimi, gdzie dominowała szlachta - sądzić mógł ich wójt, a ten odpowiadał przed biskupem, a nawet królem i jego sądem generalnym.

1424 – Jakub Pella wydał powtórnie dokument regulujący zobowiązania mieszczan wobec kapituły, w którym wyraźnie nawiązuje do dokumentu z 1414 r. Zgadzają się np. lata wolnizny, czyli czasu, gdy mieszczanie z tytułu użytkowania ziemi nie wnosili opłat.  Dwa prywatne akty prawne wykazały się dużą trwałością, gdyż pierwsze zmiany do ich regulacji wprowadzono dopiero w 1561 roku.

1433 – Na zamku w Kole, król Władysław Jagiełło potwierdził przywileje dla Łodzi w ramach przywileju renowacyjnego.  Król chciał poprawić stan dóbr biskupich po wojnach krzyżackich i m.in. rozszerzył przywileje targowe. W 2018 roku dokument lokacji z 1433 roku został odnaleziony i zaprezentowany przez Krzysztofa Laszkiewicza.

Polecane aktualności

Pamięć protestem przeciw wojnie. 80. rocznica spalenia więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi

Katarzyna Zielińska / Oddział Dziedzictwa Łodzi

80. lat temu doszło do ostatniej w okresie okupacji Łodzi zbrodni wojennej. Tuż przed wkroczeniem… więcej

Grafika artystyczna promująca konkurs. W centralnym polu, na białym tle wielobarwny wielokąt, składający się z coraz większych figur geometrycznych, ułożonych centralnie względem siebie: kwadraty i wielokąty foremne. Na prawo od wielokąta prostopadłe, wielobarwne pasy w kolorach, tworzących wielokąt.

Stypendia artystyczne Miasta Łodzi 2025

Wydział Kultury

Rozpoczął się nabór wniosków o przyznanie w 2025 roku Stypendiów artystycznych Miasta Łodzi, w… więcej

Grafika artystyczna promująca konkurs. Na białym tle czarne kształty odwzorowujące atrybuty dziedzin sztuki - stalówka, kamera, gitara, aparat fotograficzny, pędzel. Czarne kształty dopełniają oczy i uśmiechy w kolorach Miasta.

ŁÓDŹ PEŁNA KULTURY – konkurs dla NGO na działania kulturotwórcze!

Wydział Kultury

"Łódź Pełna Kultury 2025" - wystartowała kolejna edycja konkursu organizowanego przez Wydział… więcej

Program szkoleniowy 3E – Edukacja o Efektywności Energetycznej

AK / KS

W Łodzi w dniach 20-22.11.2024 r. w ramach programu 3E-Edukacja o Efektywności Energetycznej odbyły… więcej

Samorodki - cykl ceramicznych rzeźb sensorycznych w łódzkiej Palmiarni

Aleksandra Nowacka / Palmiarnia

Palmiarnia w Łodzi serdecznie zaprasza w dniach 3-29 grudnia 2024 r. na wystawę rzeźb sensorycznych… więcej

Kontakt