Żołnierz niezłomny

Na fasadzie budynku Sądu Okręgowego przy pl. Dąbrowskiego w Łodzi odsłonięto tablicę upamiętniająca twórcę Konspiracyjnego Wojska Polskiego Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”. Jednego z najwybitniejszych dowódców konspiracji poakowskiej

6 zdjęć
ZOBACZ
ZDJĘCIA (6)

W 1946 właśnie w tym budynku skazano „Warszyca” na karę śmierci a wyrok wykonano dokładnie 75 lat temu 19 lutego 1947 roku na terenie byłego poligonu na Brusie.  

Dla  „Warszyca” celem  było przeciwdziałanie terrorowi władz, walka z bezprawiem i prześladowaniami. Tak mówił na procesie, tak myślał i tak działał podczas swojej walki z Niemcami i tworzącym się ustrojem komunistycznym. Taką siłę dawały mu niezwykłe walory moralne. Umiał je w życiu nie tylko realizować, ale też przekazywać innym. Doświadczył poniewierki, cierpienia i śmierci – wszystko dla dobra Polski i zasad, którymi się kierował – napisała w liście prezydent Hanna Zdanowska.

Tablica powstała staraniem łódzkiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Do zebranych list skierował premier RP Mateusz Morawiecki.  

Stanisław Sojczyński urodził się 30 marca 1910 r. w Rzejowicach w powiecie radomszczańskim. Przed wojną ukończył Seminarium Nauczycielskie i od 1934 roku zaczął pracę w szkole podstawowej jako nauczyciel w Borze Zajacińskim koło Częstochowy. Uczył języka polskiego.

Żołnierz kampanii wrześniowej. Po przegranej wojnie obronnej 1939 roku wrócił do Rzejowic, gdzie szybko włączył się do pracy konspiracyjnej. Już jesienią 1939 r. został zaprzysiężony na żołnierza Służby Zwycięstwu Polski pod pseudonimem „Wojnar” (później używał pseudonimów „Zbigniew” i „Warszyc”).

Talenty konspiracyjne Stanisława Soczyńskiegodostrzegli przełożeni: jeszcze w 1939 r. został komendantem Podobwodu Rzejowice, a od października 1942 r. pełnił także funkcję zastępcy komendanta Obwodu Radomsko AK, był równocześnie szefem Kedywu w Obwodzie.

Armia Krajowa, kierowana w Obwodzie Radomsko przez Stanisława Sojczyńskiego, przeprowadziła spektakularną akcję uwolnienia więźniów z radomszańskiego więzienia Koncentracja wyznaczonych do akcji oddziałów nastąpiła w lasach koło Włynic. W nocy z 7 na 8 sierpnia 1943 r. 100-osobowy oddział dowodzony przez por. „Zbigniewa” zaatakował więzienie w Radomsku. W wyniku brawurowo przeprowadzonej bez strat akcji uwolniono 50 osób.

Po rozwiązaniu Armii Krajowej Stanisław Sojczyński zdecydował się na pozostanie w konspiracji. Decyzja ta wynikała z przeświadczenia, że Polska powojenna nie jest państwem suwerennym, ponieważ rząd utworzony przez PPR nie reprezentuje interesów Polski, lecz jest narzędziem w rękach Stalina, zmierzającego do jej podboju.

Wiosną 1945 roku „Warszyc” zaczął ponownie zbierać swoich dawnych żołnierzy. W maju w Radomsku odbyło się zaprzysiężenie pierwszych dowódców organizacji, która nosiła nazwę Samodzielna Grupa Konspiracyjnego Wojska Polskiego o kryptonimie „Lasy”.

Najgłośniejszą akcją zbrojną przeprowadzoną przez żołnierzy KWP było zajęcie na kilka godzin Radomska. W nocy z 19 na 20 kwietnia 1946 r. około 170 żołnierzy dowodzonych przez por. Jana Rogólkę „Grota” dokonało ataku na miasto, by uwolnić żołnierzy AK przetrzymywanych przez tamtejszy PUBP. Atak zakończył się sukcesem. Uwolniono 57 osób.

Sojczyński wpadł w ręce bezpieki w Częstochowie 27 czerwca 1946 r. na skutek zdrady Henryka Brzózki „Niutka”. Pierwsze przesłuchanie „Warszyca” odbyło się 29 czerwca 1946 r. Funkcjonariusze UB prowadzący śledztwo próbowali wymuszać zeznania torturami, według relacji Czesława Stachury – funkcjonariusza WUBP w Łodzi, który współpracował z podziemiem (był informatorem WiN) – Sojczyński „został pobity w areszcie tak, że na przesłuchanie szedł bez butów, mając nogi owinięte” oraz, że miał „poodbijane nerki i stopy od bicia”.

Proces „Warszyca” i jego podkomendnych odbył się przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Łodzi w dniach 9-14 grudnia 1946 r. w budynku przy pl. Dąbrowskiego. Wyrok został wydany 17 grudnia 1946 r. Ośmiu oskarżonych (Sojczyński, Błasiak, Glapiński, Knop, Ciesielski, Żelanowski, Bartolik i Bobrowski) zostało skazanych na karę śmierci. Wobec Bartolika i Bobrowskiego zastosowano prawo łaski. Egzekucję na 6 skazanych wykonano 19 lutego 1947 r., na trzy dni przed uchwaleniem amnestii. Do dzisiaj nie udało się ustalić, gdzie pochowano kpt. Stanisława Sojczyńskiego i jego pięciu podkomendnych.

Polecane aktualności

100-lecie powołania Świętej Faustyny, patronki Łodzi. W parku „Wenecja” zorganizowano jubileuszową zabawę

Tomasz Walczak / BRP

29 czerwca 1924 roku podczas jednej z zabaw plenerowych w ówczesnym parku Wenecja w Łodzi Helena… więcej

Czwartki na Wesoło

Robert Kowalczyk / MOPS

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Łodzi serdecznie zaprasza dzieci wraz z opiekunami na… więcej

Łódź poprzez wieki. Już niebawem premiera III tomu monografii naszego miasta

Tomasz Walczak / BRP

20 czerwca na rynku wydawniczym ukaże się III tom monografii Łodzi „Łódź poprzez wieki. Historia… więcej

"Uciekli do Mandżurii". W pasażu Schillera stanęła wystawa poświęcona Zbrodni Katyńskiej

Tomasz Walczak / BRP

Do 28 czerwca w pasażu Schillera będzie można obejrzeć wystawę „Uciekli do Mandżurii”, której celem… więcej

Wiwat Bractwu Kurkowemu! 200 lat najstarszej organizacji społecznej w Łodzi.

Patryk Wacławiak / BAM

W 2024 roku Łódzkie Towarzystwo Strzeleckie „Bractwo Kurkowe” obchodzi wyjątkowy jubileusz –… więcej

Kontakt