Dawny Nowy Rynek został wytyczony w I poł. XIX wieku wraz z powstaniem nowej osady przemysłowej rozciągającej się na południe od centrum ówczesnej Łodzi. Zgodnie z zasadami klasycystycznego planowania miast plac został założony na planie regularnego ośmioboku z promieniście rozchodzącymi się ulicami.
Do dziś układ ten podkreślony jest przez elewacje budynków powstających na przestrzeni wieków oraz przez pomnik ustawiony w najbardziej prestiżowym miejscu placu. Przez dziesięciolecia Nowy rynek stanowił centrum życia Łodzi przemysłowej - znajdował się tu targ, jatki miejskie, szkoła rzemieślnicza, kościół, ratusz, a potem również magistrat.
Założenie urbanistyczne Nowego Rynku zostało wpisane do rejestru zabytków pod numerem A/45 i stanowi element Pomnika Historii "Łódź - wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego".
