Łódzki Standard Dostępności

W projektowaniu podstawową zasadą powinna stać się pełna dostępność przestrzeni miasta, budynków, pomieszczeń, środków komunikacji miejskiej, wydarzeń, usług w tym także usług cyfrowych – stron www, dokumentów elektronicznych. Podstawowym warunkiem pełnej dostępności jest zapewnienie wszystkim mieszkańcom możliwości funkcjonowania w tej przestrzeni w sposób samodzielny, bez względu na posiadane ograniczenia sprawności, mobilności czy percepcji.

Zatem Standardy dostępności dla osób z niepełnosprawnościami obejmują potrzeby wszystkich mieszkańców ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb:

• osób z różnymi rodzajami ograniczenia mobilności i trudnościami w poruszaniu się – osób poruszających się na wózkach/skuterach, przy pomocy sprzętu rehabilitacyjnego (kule, balkoniki, laski itp.), osób starszych, osób po urazach i chorobach, osób z ciężkim bagażem, wózkiem dziecięcym i innych;
• osób z ograniczeniami w percepcji – osób niewidomych i niedowidzących, osób głuchych i słabosłyszących;
• osób z innymi niepełnosprawnościami.

Projektowanie uniwersalne zakłada taki sposób realizacji działań, by z ich efektów mogła korzystać możliwe szeroka grupa odbiorców bez spełniania dodatkowych wymogów (np. samodzielne wjechanie do budynku osoby poruszającej się na wózku bez pomocy osób trzecich).

Dobrym przykładem zastosowania zasad uniwersalnego projektowania są pozbawione progu drzwi wejściowe otwierane automatycznie. Brak progów w drzwiach/przejściach dla pieszych etc. poza obiektywnym ułatwieniem poruszania się osobom z problemami motorycznymi ułatwia też poruszanie się wszystkim pozostałym użytkownikom.

To dlatego, że w projektowaniu uniwersalnym przyjmuje się perspektywę tzw. użytkownika ekstremalnego.

Oczywiście nie zawsze i nie wszystko można zaprojektować uniwersalnie. W sytuacji kiedy z przyczyn obiektywnych nie jest z możliwe zastosowanie zasad projektowania uniwersalnego w sposób kompleksowy, należy stosować poszczególne wytyczne w sposób racjonalny i dostosowany do danych uwarunkowań.

Standardy dostępności dla osób z niepełnosprawnościami w Łodzi są materiałem pomocniczym dla projektantów, inwestorów i wykonawców.

Standardy odpowiadają wymaganiom określonym w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, a także spełniają i doprecyzowują wymagania zawarte w:

• Ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych z późn. zm.;
• Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane z późn. zm.;
• Ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne z późn. zm.;
• Ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z późn. zm.;
• Rozporządzeniu Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie z późn. zm.;
• Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z późn. zm.;
• pozostałych obowiązujących aktach prawnych i Polskich Normach.
• niemieckiej normie DIN 32984 Bodenindikatoren im öffentlichen Raum;
• brytyjskiej normie BS 8300:2009 Design of buildings and their approaches to meet the needs of disabled people - code of practice.

TGSI – skrót od tactile ground surface indicators – określenie odnoszące się do specjalnych elementów ciągów pieszych wspomagających poruszanie się osób niewidomych i słabowidzących. W niniejszym opracowaniu określenie TGSI odnosi się do wszystkich elementów wspomagających poruszanie się osób niewidomych w tym płytek, krawężników i elementów wykonanych z kostki kamiennej.

Kontrast dotykowy – różnica faktur pomiędzy powierzchniami np. pomiędzy gładką nawierzchnią chodnika a chropowatą nawierzchnią płytki sygnalizacyjnej TGSI.

Użytkownik ekstremalny- to taki użytkownik, który potencjalnie może mieć największe trudności w skorzystaniu z budynku, chodnika, tramwaju czy strony internetowej.

LRV – skrót od light reflectance value – poziom odbicia światła od powierzchni. Zasady pomiaru poziomu odbicia światła zostały opisane w brytyjskiej normie BS8493:2008+A1:2010. Na podstawie wartości wskaźnika LRV można m.in. prawidłowo projektować kolorystykę wnętrza z uwzględnieniem zachowania wystarczających kontrastów pomiędzy powierzchnią podłóg, ścian, sufitów i wyposażenia. Wartości wskaźnika LRV są podawane przez wielu producentów materiałów wykończeniowych. Można je również znaleźć w brytyjskiej normie BS 8300:2009.

Kolor czarny ma wartość 0 (w teorii nie odbija światła), a biały 100 (w teorii odbija całe światło).

Należy pamiętać, że oprócz koloru na faktyczną wartość wskaźnika LRV wpływ ma również materiał, z którego dana powierzchnia/element jest wykonany. Polerowana podłoga z czarnego marmuru będzie odbijać światło i może przez to powodować olśnienia.

Według normy brytyjskiej BS 8300:2009 wymóg odpowiedniego kontrastu barwnego pomiędzy powierzchniami jest spełniony, gdy różnica wartości wskaźnika LRV pomiędzy nimi wynosi minimum 30 punktów.

Polski Związek Niewidomych rekomenduje stosowanie wzoru ze standardu amerykańskiego pozwalającego obliczyć procentową różnicę pomiędzy wartościami wskaźnika LRV dla dwóch różnych powierzchni/kolorów (patrz Kontrast barwny).

W rozwiązaniach projektowych należy przyjąć priorytet dla pieszych w tym niepełnosprawnych z uwzględnieniem dostępu do środków komunikacji zbiorowej. Oznacza to takie projektowanie by drogi dla pieszych były najkrótsze i miały najmniejszą ilość załamań a pozostałe rozwiązania projektowe były tym determinowane.

We wszystkich ulicach w osiedlach budownictwa jednorodzinnego i wielorodzinnego (w ulicach bez komunikacji zbiorowej, niestanowiących podstawowego układu drogowego miasta) należy projektować strefy zamieszkania lub strefy 30km/h, z obligatoryjnym stosowaniem elementów spowolnienia ruchu jak wyniesienie do poziomu chodnika jezdni na przejściach i przejazdach rowerowych, stosowanie progów zwalniających wykonanych w nawierzchni (należy unikać prefabrykatów dokręcanych do nawierzchni ), stosowaniem zwężeń jezdni (szykan) lub innych rozwiązań opartych o geometrię oraz unikaniem nadawania pierwszeństwa przejazdu na skrzyżowaniach.

należy unikać załamań w planie chodników na zjazdach (zmiana odległości chodnika od jezdni po obu stronach zjazdu).

Ciągi piesze muszą zapewniać bezpieczeństwo i wygodę użytkowników. Szczególnie istotny jest brak jakichkolwiek przeszkód na całej długości ciągu pieszego. Typowe przeszkody to:

• elementy małej architektury (ławki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, stojaki rowerowe, oznakowanie drogowe, słupy i słupki, itp.);
• samochody/motocykle/rowery parkujące na chodnikach, a także nawis samochodów zaparkowanych prostopadle do kierunku ruchu na chodniku;
• elementy reklamowe (potykacze, stojaki, banery itp.);
• stoliki, krzesła i inny sprzęt wystawiany w formie tzw. ogródków przed lokale usługowe;
• elementy zabudowy i wyposażenia tymczasowego podczas wydarzeń organizowanych w mieście – stoiska, budki, boiska, elementy wystaw itd.;
• studzienki odpływowe (jako miejsce, w którym może utknąć laska osoby niewidomej, koło wózka lub kula);
• nieprawidłowo zaparkowane samochody, motocykle, rowery.

Ciągi piesze powinny mieć gładką powierzchnię, pozbawioną nawet drobnych nierówności. Optymalnym rozwiązaniem są nawierzchnie pozbawione fug (lub z fugami do 6mm) wykonane z płytek niefazowanych. Zdecydowanie niewskazane jest wykonywanie ciągów pieszych z materiałów o nierównomiernej powierzchni (np. kostka kamienna łupana).Należy zwracać szczególną uwagę na przywracanie chodnika do pierwotnego stanu po zakończeniu prac remontowych. Nawierzchnia chodników, ramp i schodów powinna zapewniać bezpieczeństwo wszystkim użytkownikom bez względu na warunki atmosferyczne. Najistotniejszym czynnikiem jest ochrona przed poślizgiem. Na bezpieczeństwo wpływ mają także kolor i poziom połyskliwości/współczynnik odbicia światła. Stosowane nawierzchnie nie mogą powodować oślepiania użytkowników w wyniku odbicia światła.

Przy projektowaniu chodników stykających się z drogami rowerowymi należy zwracać szczególną uwagę na wyraźne rozdzielenie sąsiadujących ze sobą ciągów.

dobrą praktyką jest stosowanie różnych kolorów nawierzchni dla ciągów pieszych i dróg rowerowych usytuowanych obok siebie – np. szary chodnik i czarna droga rowerowa.

Szerokość ciągu pieszego musi zapewniać wygodę jego użytkowania. W celu zaprojektowania optymalnej szerokości ciągu pieszego należy brać pod uwagę natężenie ruchu pieszych na projektowanym odcinku. Zaleca się aby, szerokość ciągu pieszego wolnego od przeszkód wynosiła minimum 1,75 m. Jednocześnie szerokość ciągu pieszego wolnego od przeszkód nie może być mniejsza nić 1 m (szerokość dopuszczalna tylko w wyjątkowych przypadkach).

Skrajnia pionowa (przestrzeń w płaszczyźnie pionowej pozbawiona przeszkód) powinna wynosić minimum 2,2m.

Maksymalne pochylenie poprzeczne ciągu pieszego nie może być większe niż 3%.

w rozwiązaniach projektowych zaleca się podnoszenie nawierzchni zjazdów do poziomu chodnika.

Jeśli w ciągu pieszym są przeszkody, których nie można wyeliminować np. drzewa, słupy, spoczniki kładek należy wykonać zabezpieczenie np. z barierek lub odpowiednio ułożonego krawężnika.

Miejsca parkingowe prostopadłe i ukośne do kierunku ruchu na ciągu pieszym należy projektować takby nawis samochodu nie utrudniał poruszania się pieszym.

W przypadku drzew pochylających się w kierunku ciągu pieszego należy tak ułożyć krawężnik/obrzeże, by zapewnić wolną od przeszkód skrajnię pionową. Należy również prowadzić regularne prace pielęgnacyjne (podcinanie gałęzi) w celu utrzymania wolnej od przeszkód skrajni pionowej na ciągach pieszych.

Projektując przestrzeń dostępną należy uwzględnić m.in. potrzeby osób słabowidzących a także osób starszych doświadczających pogorszenia wzroku.

W przypadku ciągów pieszych, przejść przez jezdnię, przystanków komunikacji miejskiej i innych miejsc poruszania się pieszych należy stosować elementy o podwyższonym kontraście w celu ułatwienia identyfikacji miejsc wymagających zwiększonej uwagi.

Poziom kontrastu barwnego pomiędzy elementami powinien wynosić minimum 30 punktów (wartości wskaźników LRV) lub 70% (wzór w ramce poniżej). Należy stosować materiały zapewniające utrzymanie wysokiego poziomu kontrastu przez cały okres ich użytkowania.

W przypadku materiałów, które tracą właściwości kolorystyczne pod wpływem ścierania lub działania promieni UV należy prowadzić regularne prace renowacyjne (np. malowanie) w celu utrzymania należytego poziomu kontrastu tych elementów.

Dopuszczalne kolory dla elementów o podwyższonym kontraście to żółty i biały. Odpowiedni poziom kontrastu pomiędzy zwykłą i kontrastującą częścią chodnika uzyskuje się poprzez właściwy dobór elementów stykających się ze sobą.

ZGODNIE Z ZALECENIAMI POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH KONTRAST BARWNY OBLICZA SIĘ NA PODSTAWIE WZORU C=[(B1-B2)/B1]X100%, GDZIE:

B1 – TO WSPÓŁCZYNNIK ODBICIA ŚWIATŁA JAŚNIEJSZEJ POWIERZCHNI,

B2 – TO WSPÓŁCZYNNIK ODBICIA ŚWIATŁA CIEMNIEJSZEJ POWIERZCHNI.

Miejsca stosowania i sposoby montażu elementów o podwyższonym kontraście opisano i przedstawiono w dalszej części opracowania, a także w sekcji Przykłady dobrych i złych rozwiązań.

SPOSÓB POMIARU WSPÓŁCZYNNIKA ODBICIA ŚWIATŁA ORAZ WSPÓŁCZYNNIKA KONTRASTU BARWNEGO OPISANO M.IN. W NORMACH BRYTYJSKICH BS 8300 I BS 4800, ORAZ W NORMIE NIEMIECKIEJ DIN 32984.

Oświetlenie przestrzeni, w której przebywają i poruszają się mieszkańcy musi być zgodne z obowiązującymi przepisami i normami. Szczególną uwagę należy zwrócić na źródła światła umieszczone poniżej linii wzroku pieszych (wysokość 0 – 1,2 m). Elementy oświetlenia umieszczane poniżej linii wzroku muszą być montowane tak, by nie powodowały oślepiania pieszych i rowerzystów.

Rodzaj stosowanego oświetlenia musi zapewniać wysoki stopień odwzorowania kolorów i zachowania kontrastów barwnych szczególnie w miejscach stosowania elementów kontrastowych w obrębie ciągów pieszych i na przystankach komunikacji miejskiej (współczynnik Ra na poziomie >80).

Zalecane natężenie oświetlenia na przejściach dla pieszych, przystankach komunikacji miejskiej,  na ciągach pieszych o dużym natężeniu ruchu a także na rampach i schodach musi wynosić minimum 30 lx (mierzone na poziomie powierzchni poruszania się pieszych).

Należy unikać skokowego zmieniania natężenia oświetlenia w celu eliminacji ryzyka olśnienia.

PROJEKTY OŚWIETLENIA PRZED WDROŻENIEM NALEŻY KONSULTOWAĆ Z RZECZNIKIEM OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ZAKRESIE MIEJSC, KTÓRE POWINNY BYĆ SZCZEGÓLNIE DOŚWIETLONE. PRZY PROJEKTOWANIU OŚWIETLENIA NALEŻY WZIĄĆ POD UWAGĘ STOSOWANIE SPECJALNYCH LAMP DOŚWIETLAJĄCYCH MIEJSCA ZWIĘKSZONEJ UWAGI. LAMPY TEGO TYPU SĄ POWSZECHNIE DOSTĘPNE, A ICH STOSOWANIE ZNACZĄCO ZWIĘKSZA BEZPIECZEŃSTWO UCZESTNIKÓW RUCHU. BADANIA WSKAZUJĄ, ŻE NA PRZEJŚCIACH DLA PIESZYCH NATĘŻENIE OŚWIETLENIA NA POZIOMIE JEZDNI POWINNO WYNOSIĆ >80 LUX A ŹRÓDŁA ŚWIATŁA NIE NALEŻY LOKALIZOWAĆ BEZPOŚREDNIO NAD PRZEJŚCIEM.

TGSI – oznaczenia wskaźnikowe, płytki Braille’a, elementy dotykowe, systemy fakturowe, ścieżki dotykowe – wszystkie te określenia odnoszą się do elementów umieszczanych w ciągach pieszych ułatwiających poruszanie się osobom słabowidzącym i niewidomym.

Stosowanie TGSI jest obowiązkowe na

• wyznaczonych przejściach dla pieszych,
• przystankach komunikacji miejskiej,
• na początku i na końcu biegu schodów,
• w miejscach pozbawionych naturalnych elementów nawigacyjnych (np. duże place, duże skrzyżowania, nietypowe przejścia dla pieszych),
• w innych miejscach wymagających od pieszych podwyższonej uwagi.

Stosowanie TGSI jest zalecane wszędzie tam, gdzie ich użycie zwiększy bezpieczeństwo pieszych – np. na chodnikach wzdłuż pierzei o nieregularnej linii, na chodnikach o szerokości powyżej 3 metrów nieposiadających wyraźnego ciągłego obrzeża[1].

Aby elementy i systemy TGSI spełniały swoją rolę, należy je montować zgodnie z niniejszym opracowaniem.

W przypadkach nietypowych należy skonsultować się ze specjalistami w zakresie dostępności/oznaczeń dla osób niewidomych.

[1] Zalecenie Polskiego Związku Niewidomych

PRZY PROJEKTOWANIU CHODNIKÓW NALEŻY PRZEDE WSZYSTKIM STOSOWAĆ ROZWIĄZANIA UMOŻLIWIAJĄCE OSOBOM NIEWIDOMYM WYCZUCIE KIERUNKU PORUSZANIA SIĘ DO CELU ZA POMOCĄ RODZAJU/STRUKTURY NAWIERZCHNI, ZIELEŃCÓW (TAKŻE Z ŻYWOPŁOTEM NIEKŁUJĄCYM) OGRODZEŃ DLA PIESZYCH, MURKÓW I ZABUDOWY.

• krawężnik o wysokości minimum 5 cm;
• elementy chodnika o wyraźnie odmiennej fakturze, np. pasy rozdzielające ciąg pieszy od drogi rowerowej wykonane z kostki kamiennej łupanej.

Sposób montażu elementów TGSI musi zapewniać możliwość ich „zauważenia” przez osoby niewidome i słabowidzące. Powierzchnia podstawy wypustek płytki TGSI musi być równa z górną powierzchnią chodnika. Jeśli na ścieżce systemu TGSI występuje pokrywa kanału technicznego, należy zainstalować element TGSI w pokrywie.

Jakość montażu płytek TGSI ma kluczowe znaczenie dla możliwości ich wykorzystania przez osoby niewidome i słabowidzące. Wszelkie nierówności pomiędzy płytkami utrudniają lub uniemożliwiają ich wykorzystanie.

Zaleca się aby ciągi piesze miały wyznaczone miejsca odpoczynku. Ich rozmieszczenie i rodzaj powinny być uzależnione od natężenia ruchu pieszego oraz funkcji danego miejsca. Warto mieć na uwadze, że duża dostępność (liczba) miejsc odpoczynku sprzyja spędzaniu czasu poza budynkami.

Zgodnie z zaleceniami ONZ[1] miejsca odpoczynku należy rozmieszczać co 100 metrów.

([1] Publikacja ONZ Accessibility for the Disabled - A Design Manual for a Barrier Free Environment [dostęp: 10.10.2016])

Parki miejskie muszą być dostępne dla wszystkich mieszkańców. Oznacza to konieczność przygotowania ciągów pieszych, miejsc odpoczynku, schodów i ramp zgodnie z wymaganiami określonymi w niniejszym opracowaniu. Ponadto należy uwzględnić następujące wymagania:

• wejścia do parków należy lokalizować w możliwie najmniejszej odległości od przystanków komunikacji miejskiej oraz miejsc parkingowych;
• wszystkie alejki w parkach muszą mieć nawierzchnię utwardzoną(nawierzchnie luźne uniemożliwiają lub znacząco utrudniają korzystanie z parków osobom z ograniczoną mobilnością). Zaleca się by główne alejki parków miały nawierzchnię utwardzoną ulepszoną;
• w przypadku parków wpisanych do rejestru zabytków województwa łódzkiego w sytuacji konieczności zastosowania nawierzchni żwirowo-glinkowych należy zadbać, aby takie nawierzchnie miały charakter co najmniej zagęszczony/ubity, dla celu zapewnienia minimalnej niezbędnej dostępności[i];
• w przypadku alejek bocznych, w sytuacji konieczności stosowania podłoża ziemnego należy zadbać, że jest to nawierzchnia zagęszczona/ubita, dla celu zapewnienia minimalnej niezbędnej dostępności^A;
• miejsca odpoczynku należy umieszczać nie rzadziej niż co 50 metrów; przy wejściach do parków należy umieszczać tablice informacyjne, plany i schematy układu parku wykonane w technologii umożliwiającej odczyt osobom niewidomym (tyflografiki, mapy 3D, informacja w alfabecie Braille’a. Do tych miejsc powinny prowadzić naturalne elementy nawigacji – zieleńce, murki, żywopłoty;
• zaleca się by umieszczać w parkach ujęcia wody pitnej – dobrze zaprojektowane i dostępne ujęcie wody uwzględnia możliwość skorzystania ze zdroju dzieciom, osobom dorosłym i psom;
• należy budować nowe alejki/chodniki w parkach w miejscach naturalnego przepływu użytkowników, tj. w miejscach wydeptanych ścieżek i skrótów;
• na terenach lasów miejskich, w zakresie, w którym obiektywnie nie jest możliwe spełnienie wymogów niniejszych Standardów dopuszcza się zastosowanie odstępstw od przedstawionych zasad; jednocześnie należy dążyć do tego, aby jak największa część ciągów komunikacyjnych miała nawierzchnię co najmniej o charakterze zagęszczonym/ubitym.

[i] Zgodnie z Uchwałą nr 01/04/KDO/2017 z posiedzenia 11 kwietnia 2017 r. Komisji Dialogu Obywatelskiego ds. wdrażania Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych i rozwiązywania problemów osób z niepełno sprawnościami przy Urzędzie Miasta Łodzi

Place muszą spełniać wszystkie wymagania jak dla ciągów pieszych, schodów i ramp opisanych w niniejszym dokumencie. Obszar placu musi być dostępny dla osób poruszających się na wózkach. Ponadto na placach należy instalować systemy nawigacji TGSI umożliwiające poruszanie się po placu i odnajdywanie istotnych jego elementów– małej architektury, miejsc odpoczynku itp. W system nawigacji TGSI muszą być włączone miejsca informacji – plany dotykowe, informacje w alfabecie Braille’a.

• maksymalne nachylenie podjazdów i ramp – 5%;
• szerokość ramp, mostów i innych elementów łączących różne urządzenia wysokie – minimum 90 cm;
• domki, platformy, wieże i inne elementy urządzeń wysokich muszą umożliwiać manewrowanie osobom poruszającym się na wózkach – minimalna przestrzeń 150 cm x 150 cm.

W NINIEJSZYM OPRACOWANIU NIE WSKAZUJE SIĘ KONKRETNYCH URZĄDZEŃ I ELEMENTÓW WYPOSAŻENIA PLACÓW ZABAW. DECYZJA O RODZAJU INSTALOWANYCH URZĄDZEŃ POWINNA BYĆ UZALEŻNIONA OD CHARAKTERU PROJEKTOWANEGO PLACU ZABAW. W OFERCIE PRODUCENTÓW WYPOSAŻENIA PLACÓW ZABAW MOŻNA ZNALEŹĆ SZEROKĄ GAMĘ URZĄDZEŃ DOSTĘPNYCH DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI.

Obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące miejsc postojowych dla osób z niepełnosprawnościami określają minimalne wymagania dla sytuowania, wymiarów i liczby miejsc postojowych.

Projektując parkingi należy wziąć pod uwagę następujące elementy:

• miejsca parkingowe dla osób z niepełnosprawnościami należy lokalizować w możliwie najmniejszej odległości od wejść do obiektów, dla których projektowany jest parking przy czym nie należy umieszczać miejsc postojowych bezpośrednio przed wejściem do budynku;
• miejsca parkingowe dla osób z niepełnosprawnościami muszą być oznaczone znakami pionowymi i poziomymi zgodnie z obowiązującymi przepisami;
• zaleca się, by miejsca parkingowe miały długość 7 metrów z uwagi na osoby korzystające z samochodów wyposażonych w tylne rampy/podnośniki;
• należy zapewnić bezpieczny i pozbawiony progów dojazd do ciągu pieszego z miejsca parkingowego bez konieczności jechania po jezdni;
• nawierzchnia miejsc parkingowych musi być równa i utwardzona;
• wszystkie kondygnacje parkingów wielopoziomowych muszą być obsługiwane przez dźwig osobowy.

Przestrzeń dojścia do budynku oraz przestrzeń wewnątrz budynku muszą być tak zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby zapewniały możliwość samodzielnego dotarcia i poruszania się po budynku każdej osobie, bez względu na posiadane przez nią ograniczenia. Przestrzeń przed budynkiem, windy, miejsca parkingowe/garaże muszą odpowiadać wymaganiom określonym w niniejszym opracowaniu.

ZALECA SIĘ BY KAŻDY BUDYNEK MAJĄCY 2 LUB WIĘCEJ KONDYGNACJI BYŁ WYPOSAŻONY W DŹWIG OSOBOWY OGÓLNODOSTĘPNY DLA WSZYSTKICH UŻYTKOWNIKÓW OBIEKTU.

OPISANE W NINIEJSZYM DOKUMENCIE WYMAGANIA DOTYCZĄ RÓWNIEŻ BUDYNKÓW ZABYTKOWYCH. JEŻELI Z UWAGI NA WARTOŚĆ TKANKI ZABYTKU SPEŁNIENIE NIEKTÓRYCH WYMAGAŃ JEST OGRANICZONE, NALEŻY ZASTOSOWAĆ ROZWIĄZANIA UDOSTĘPNIAJĄCE (PLATFORMY PODNOŚNIKOWE, ZEWNĘTRZNE DŹWIGI OSOBOWE, SKŁADANE RAMPY ITP.). WSZELKIE ROZWIĄZANIA UDOSTĘPNIAJĄCE NALEŻY OPRACOWAĆ W DRODZE KONSULTACJI ZE SPECJALISTAMI Z ZAKRESU DOSTĘPNOŚCI I WŁAŚCIWYM KONSERWATOREM ZABYTKÓW.

UWAGA – STOSOWANIE ODDZIELNYCH WEJŚĆ DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI JEST DZIAŁANIEM DYSKRYMINUJĄCYM.

Schody, windy, pochylnie i rampy muszą odpowiadać wymaganiom opisanym w odpowiednich sekcjach niniejszego opracowania.

Platformy pionowe i schodowe

Zaleca się stosowanie platform w miejscach, w których zastosowanie windy jest niemożliwe lub nie spełnia warunków racjonalnego usprawnienia. Platformy jako urządzenia dedykowane osobom z niepełnosprawnościami odpowiadają standardom dostępności.

Należy zapewnić wystarczającą przestrzeń manewrową w miejscach, gdzie platforma rozpoczyna i kończy bieg (150 cm x 150 cm).

Nie zaleca się stosowania tzw. krzesełek schodowych i schodołazów jako urządzeń zwiększających dostępność architektoniczną budynków. Urządzenia te nie pozwalają na samodzielne korzystanie osobie poruszającej się na wózku.

Należy zapewnić pozbawione przeszkód poziomych i pionowych ciągi komunikacyjne w budynkach.

• zalecana szerokość ciągów komunikacyjnych to minimum 150 cm;
• dopuszczalne są miejscowe zwężenia szerokości ciągów komunikacyjnych do 90 cm, przy czym należy zapewnić miejsca umożliwiające swobodne manewrowanie/wymijanie co nie więcej niż 10 metrów;
• należy zapewnić wystarczającą przestrzeń manewrową przed drzwiami do pomieszczeń w budynku;
• powierzchnia podłóg powinna być równa, antypoślizgowa, niepowodująca odbicia światła i jednolita kolorystycznie; nie dotyczy to elementów TGSI^A;
• dywany i wykładziny dywanowe muszą być trwale przymocowane do podłoża;
• należy zapewnić odpowiednią różnicę koloru (kontrast) pomiędzy podłogami i ścianami, ścianami i drzwiami, ścianami i poręczami oraz ścianami i elementami informacyjnymi. Dobrą praktyką jest również zachowanie odpowiedniego kontrastu pomiędzy podłogą, ścianami i wyposaż Według standardu brytyjskiego poziom kontrastu (różnica wartości LRV) powinien wynosić minimum 30 punktów pomiędzy powierzchniami. Wartość LRV jest podawana na próbnikach kolorów niektórych producentów farb. W Internecie dostępnych jest wiele narzędzi wspomagających projektantów przy określaniu stopnia odbicia światła kolorów;
• dobrą praktyką jest takie projektowanie ciągów komunikacyjnych,
• by przecinały się one pod kątem prostym.

Pomieszczenia w budynkach użyteczności publicznej należy projektować takby były dostępne dla osób poruszających się na wózkach. W pomieszczeniach należy zapewnić wystarczającą przestrzeń manewrową. Podłogi w pomieszczeniach muszą być równe, twarde i pozbawione progów. Ponadto należy mieć na uwadze następujące wymagania:

• w pokojach, w których znajduje się łóżko, należy przewidzieć wystarczającą przestrzeń do przesiadania się z wózka – minimum 140 cm x 140 cmz lewej lub prawej strony łóżka;
• recepcje, kontuary, okienka obsługi klienta muszą umożliwiać obsługę osób poruszających się na wózkach (wysokość blatu 70 – 80 cm, miejsce na podjechanie wózkiem minimum 75 cm szerokości i 30 cm głębokości);

Obiekty tego typu muszą być w pełni dostępne. Otoczenie obiektu oraz jego wnętrze muszą spełniać wymagania opisane w sekcjach powyżej.

Ponadto obiekty takie muszą spełniać następujące wymagania:

• miejsca dla osób poruszających się na wózkach należy projektować w każdej części (sektorze/kondygnacji) widowni/trybuny, w taki sposób by umożliwić np. rodzinie, w której jedna osoba porusza się na wózkuwspólnie oglądanie wydarzeń;
• toalety dla osób z niepełnosprawnościami należy projektować na każdej kondygnacji;
• szatnie i prysznice powinny umożliwiać korzystanie osobom poruszającym się na wózkach (odpowiednie wymiary, brak progów itd.);
• należy projektować systemy nawigacji TGSI umożliwiające samodzielne korzystanie z obiektów osobom niewidomymi słabowidzącym. Systemy nawigacji powinny obejmować otoczenie obiektu wraz z systemem komunikacji miejskiej. Dobrą praktyką jest udostępnianie dotykowych planów obiektów i włączanie ich do systemu nawigacji;
• sale koncertowe, kinowe, wykładowe itp. należy wyposażać w pętle indukcyjne.

Otoczenie i przestrzeń ogrodu zoologicznego musi spełniać wymagania opisane w sekcjach powyżej. Oprócz dostępności architektonicznej należy zapewnić dostępność informacyjną poprzez wykorzystanie następujących technik:

Osoby niewidome i słabowidzące

• audiodeskrypcja;
• audioprzewodniki;
• elementy dotykowe;
• informacje w alfabecie Braille’a;
• systemy nawigacji z elementów TGSI.

Osoby poruszające się na wózkach

• wyposażenie ekspozycji (sprzęt wystawienniczy) dostosowany do potrzeb osób poruszających się na wózkach np. gabloty umożliwiające podjechanie wózkiem.

Osoby głuche

• wideoprzewodniki z językiem migowym;
• informacje w języku migowym (wyświetlane na ekranach);
• tłumaczenia na język migowy (dostępne na stronie www).

Osoby słabosłyszące

• systemy wspomagające słyszenie – pętle indukcyjne, systemy FM;
• napisy w filmach i innych utworach audiowizualnych.

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną

• teksty łatwe w czytaniu.

Wymagania dotyczą tylko części przeznaczonej dla pasażerów:

• pojazd można ustawić w ten sposób, by wejście było na wysokości peronu/przystanku. Jeżeli takie ustawienie nie jest możliwe, pojazd musi być wyposażony w ruchomą rampę o długości przynajmniej 150 cm i szerokości 100 cm. Wymóg ten nie dotyczy tramwajów starego typu;
• przynajmniej jedno wejście musi mieć szerokość 150 cm;
• tramwaje powinny mieć szerokość 2400;
• tramwaje nie powinny posiadać cofniętych przednich lub tylnych drzwi;
• kasowniki i inne urządzenia samoobsługowe muszą być dostępne dla osób z niepełnosprawnościami –dostępne urządzenie oznacza w tym wypadku, że osoby słabowidzące są w stanie obsłużyć je samodzielnie. Dla każdego rodzaju urządzenia należy przeprowadzić testy sprawdzające dostępność. Urządzenia należy umieszczać na wysokości nieprzekraczającej 140 cm (najwyższy przycisk)by mogły je obsłużyć osoby na wózkach i niskiego wzrostu;
• elementy konstrukcyjne pojazdu muszą być umieszczone na takiej wysokości, by osoby z niepełnosprawnością wzroku nie były narażone na uderzanie w nie głową. Bezpieczna wysokość wynosi 230 cm, ale w sytuacji w której spełnienie tego warunku jest niemożliwe, elementy konstrukcyjne należy umieszczać na wysokości co najmniej 190 cm od poziomu podłogi pojazdu;
• w pojeździe znajdować się powinno miejsce wyznaczone dla osoby poruszającej się na wózku. Przestrzeń manewrowa wyznaczonego w pojeździe miejsca powinna mieć minimalne wymiary90 cm x 120 cm. Powinna być ona zlokalizowana możliwie blisko wejścia do pojazdu tak, by uniknąć zbędnego manewrowania wśród pasażerów;
• komunikaty o przystankach i trasie przekazywane muszą być w formie wizualnej (napisy na wyświetlaczu) i dźwiękowej (komunikaty głosowe). Komunikat wewnątrz pojazdu obejmuje informację o przystanku do którego zbliża się pojazd, o przystanku, na którym się zatrzymał oraz o następnym przystanku. Dodatkowo należy do informacji włączyć komunikaty porządkowe (ostatnia stacja, koniec jechania itp.);
• komunikat zewnętrzny (na przystanku) musi obejmować głosową informację o numerze linii, kierunku i czasie odjazdu;
• zaleca się stosowanie specjalnych systemów informacji dedykowanych osobom niewidomym i słabowidzącym (np. system informacji zewnętrznej uruchamianej pilotem stosowany przez MPK w Łodzi);
• załogę pojazdu należy przeszkolić w zakresie obsługi pasażera z niepełnosprawnością.

URZĄDZENIA Z EKRANAMI DOTYKOWYMI SĄ NIEDOSTĘPNE DLA OSÓB NIEWIDOMYCH.

Strony internetowe muszą być zgodne ze standardem WCAG 2.0 na poziomie określonym w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych.

PODCZAS BUDOWY NOWYCH SERWISÓW INTERNETOWYCH NALEŻY ZAPEWNIĆ PRZEPROWADZENIE AUDYTU (BADANIA ZGODNOŚCI ZE STANDARDEM WCAG 2.0) BUDOWANEJ STRONY PRZEZ PODMIOT NIEZWIĄZANY Z WYKONAWCĄ STRONY.

Wszyscy pracownicy instytucji obsługujących mieszkańców powinni regularnie brać udział w szkoleniach z zakresu obsługi osób z niepełnosprawnościami.

Wydarzenia organizowane w Łodzi powinny uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnościami:

• miejsce wydarzenia musi być dostępne architektonicznie. Jeżeli wydarzenie organizowane jest na tzw. terenach zielonych (parki, błonia) można wykorzystać specjalne maty z tworzyw sztucznych do utworzenia tymczasowych ścieżek dla osób poruszających się na wózkach;
• informacja o wydarzeniu powinna być dostępna w różnorodnych formatach – tradycyjnym papierowym, papierowym z pismem wypukłym, w postaci filmów w języku migowym, w postaci elektronicznej (strony www, dostępne dokumenty PDF, MS Word);
• jeżeli udział w wydarzeniu wymaga zgłoszenia należy przewidzieć możliwość zgłaszania w formie tradycyjnej i elektronicznej – email, telefon, SMS, formularze online. W procesie rekrutacji warto uwzględnić pytania o specjalne potrzeby uczestników (pomoc asystentów, tłumacz języka migowego, pętla indukcyjna itp.);
• podczas wydarzenia należy zapewnić możliwość skorzystania z pomocy przeszkolonych asystentów osób z niepełnosprawnościami;
• podczas wydarzeń takich jak konferencje w miejscach o niesprzyjającej akustyce (np. hale widowiskowe)należy przewidzieć osobiste systemy wspomagania słuchu (systemy FM, systemy radiowe, osobiste pętle indukcyjne) a także napisy „na żywo”;
• dobrą praktyką jest transmitowanie wydarzenia online, a także umieszczanie nagrania wydarzenia w serwisach internetowych.