Prawa obywatelskie

Osoba fizyczna uzyskuje pełnoletniość z mocy prawa w 18  roku życia. Wchodząc w dorosłe życie musisz więc pamiętać, że zaczynają obowiązywać prawa i obowiązki, takie same jak każdego innego dorosłego obywatela i dorosłą obywatelkę. Najważniejszym aktem prawnym w Polsce jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Dzięki obowiązującej Konstytucji tworzone są ustawy, rozporządzenia, zarządzenia, a także akta prawa miejscowego np. uchwały Rady Miejskiej, zarządzenia Prezydenta Miasta.

Jakie mamy prawa?

• prawa osobiste – czyli prawo do nietykalności i wolności osobistej, prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego, wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się, wolności wyznania;
• prawa polityczne – czyli prawo do uczestniczenia w zgromadzeniach pokojowych, wolność zrzeszania się, prawo do uczestniczenia w wyborach, prawo do składania petycji i skarg;
• prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne - np. prawo do dziedziczenia, prawo do własności, prawo do nauki, prawo do ochrony zdrowia, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
• czynne i bierne prawo wyborcze ( pod warunkiem ,że  osoba nie została pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, pozbawiona praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu   lub nie jest ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie)
• prawo do samodzielnego występowania przed sądem ( pod warunkiem, że osoba nie jest ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie lub przepisy szczególne nie wymagają reprezentacji przed sądem przez profesjonalnego pełnomocnika) )
• uzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych z którą wiąże się swoboda w kształtowaniu swojej sytuacji prawnej ( jeżeli osoba nie jest ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie)

 Pełnoletniość uzyskuje  także kobieta która ukończyła  16 lat a sąd z ważnych powodów, udzielił  jej zgody na zawarcie związku małżeńskiego, nie posiada ona czynnego i biernego prawa wyborczego bowiem przysługują one od ukończenia 18 lat w dniu wyborów.

1. CZYNNE PRAWO WYBORCZE (traktuj je jako obowiązek!)

To od Ciebie zależy, kto w tym Państwie/Mieście stoi na straży władzy.

By móc oddać głos musisz znaleźć się w spisie wyborców konkretnego obwodu głosowania. Jeśli jesteś zameldowany/zameldowana w Łodzi na pobyt stały będziesz z urzędu w spisie wyborców. Jeśli nie, masz możliwość dopisania się do stałego rejestru wyborców i głosowania we wszystkich ogłoszonych wyborach i referendach. Nie musisz mieć meldunku, ale stale mieszkać pod konkretnym adresem. Tę czynność możesz wykonać przez cały rok, bez względu na to czy są ogłoszone wybory czy też nie.

W jakich wyborach czynnie  możesz brać udział i co warto wiedzieć:

• wybory prezydenckie - odbywają się co 5 lat ( chyba, że kadencja zakończy się wcześniej z powodu śmierci lub rezygnacji z urzędu), prezydentem można być tylko przez dwie kadencje. Prezydentem zostaje ten kandydat/kandydatka, który/która otrzyma ponad 50% ważnie oddanych głosów (a gdy żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej większości głosów w I turze, odbywa się II tura głosowania, do której przechodzi dwoje kandydujących z najwyższą liczbą ważnie oddanych głosów).
• wybory parlamentarne - odbywają się co 4 lata, chyba że kadencja Sejmu i Senatu zostanie skrócona lub wydłużona z powodu ogłoszenia stanu nadzwyczajnego. Wybory są powszechne, równe, proporcjonalne, bezpośrednie oraz odbywają się w głosowaniu tajnym . Nie można kandydować jednocześnie do Sejmu i Senatu.
• wybory samorządowe - mieszkańcy i mieszkanki Łodzi którzy wpisani są do stałego rejestru wyborców w wyborach bezpośrednich, powszechnych, równych i w głosowaniu tajnym - wybierają zarówno radnych (członków Rady Miasta) jak i prezydenta (w mniejszych miastach i wsiach odpowiednio – burmistrza, wójta).

Mieszkańcy Łodzi otrzymają trzy karty do głosowania:

- karta do głosowania na prezydenta  Miasta  Łodzi,

- karta do głosowania na radnych Rady Miejskiej (głosować można wyłącznie na jednego kandydata).

- karta do głosowania na radnych Sejmiku Województwa (głosować można wyłącznie na jednego kandydata).

• wybory do Parlamentu Europejskiego - obywatele i obywatelki wszystkich państw członkowskich wybierają co 5 lat swoich przedstawicieli i przedstawicielki.
• bądź w referendum - obywatelki i obywatele mogą oddać swój głos „za” lub „przeciw” przedstawionym projektom ustawy czy sprawie o szczególnym znaczeniu dla państwa.

2. BIERNE PRAWO WYBORCZE

Prawo wybieralności do organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego (rad gmin, powiatów i sejmiku wojewódzkiego) przysługuje tym osobom które mają czynne prawa wyborcze w dniu przeprowadzonych wyborów. Zgłosić kandydatów na radnych ma prawo wyłącznie komitet wyborczy. Listy kandydatów rejestrują – w zależności od szczebla jednostki samorządu terytorialnego – gminne (miejskie, dzielnicowe), powiatowe i wojewódzkie komisje wyborcze.