Czym jest sektor kreatywny?

 „Działania, które biorą się z kreatywności, innowacyjności i talentu,które mają zarazem potencjał tworzenia bogactwa oraz miejsc pracy„

Przemysły kreatywne utożsamiane także z przemysłami kultury są stosunkowo nowym sektorem światowej gospodarki. Sektor ten oparty jest na kreatywnych, innowacyjnych i wynikających z talentu działaniach twórców szeroko pojętej sztuki, mediów i projektowania. Podstawą do zaistnienia tych działań jest bogata i wielodyscyplinarna wiedza twórców sektora kreatywnego, w wyniku której wytwarzane i dystrybuowane są dobra oraz usługi posiadające wartość dodaną (m.in. wysoką jakość, atrakcyjną i przemyślaną formę). Powstające w tym sektorze produkty spełniają wyznaczone cele rynkowe, przynosząc tym samym znaczne korzyści ekonomiczne w sektorze usług oraz przemyśle z którymi częstokroć się łączą. Dla twórców działających w sektorze kreatywnym głównym źródłem zysków są przychody z handlu oraz praw własności intelektualnej.

Termin „przemysły kreatywne” pojawił się w latach ‘90, ale nabrał mocy dopiero w roku 1997, kiedy w Wielkiej Brytanii powołany został międzysektorowy Zespół ds. Przemysłów Kreatywnych (Creative Industries Taskforce). Pierwszy raport tego zespołu zawierał definicję przemysłu kreatywnego, która w Wielkiej Brytanii jest stosowana do dziś. Według niej przemysły kreatywne to:  „działania, które biorą się z indywidualnej kreatywności i talentu, i które mają zarazem potencjał kreowania bogactwa oraz zatrudnienia poprzez wytwarzanie i wykorzystywanie praw własności intelektualnej” .

Na jej podstawie do przemysłów kreatywnych zaliczane są:  
1.    reklama,
2.    film i wideo,
3.    architektura,
4.    muzyka,  
5.    rynek sztuki i antyków,
6.    sztuki performatywne,
7.    gry komputerowe i wideo,  
8.    rynek wydawniczy,
9.    rzemiosło,
10.    oprogramowanie,
11.    wzornictwo,
12.    radio i telewizja,
13.    projektowanie mody.

Cechy przemysłów kreatywnych
Inną definicję przemysłów kreatywnych zaproponował Richard Caves, który określił je następująco: „Sektory kreatywne dostarczają produkty i usługi, które szeroko łączą się z kulturalną artystyczną lub zwykle rozrywkową wartością. Zawierają książki, publikacje w magazynach, sztukę wizualną (malarstwo, rzeźbiarstwo), sztukę teatralną (teatr, operę, koncerty, taniec), nagrania, filmy kinowe i telewizyjne, modę, zabawki i gry komputerowe”.

W swojej publikacji „Creative Industries: Contracts between Art and Commerce” Richard Caves wymienia kilka właściwości i zasad, które cechują przemysły kreatywne:
Niewiedza: Nie można przewidzieć popytu, ponieważ nie można przewidzieć ani zrozumieć reakcji odbiorcy.
Sztuka dla sztuki: Pracownicy sektora kreatywnego zwracają uwagę na oryginalność, harmonię i dobre wykonanie dóbr i usług. Są też skłonni pracować za mniejsze wynagrodzenie niż osoby pracujące w „mniej interesujących” przemysłach.
Zasada „Wielobarwnej Ekipy”: Przy skomplikowanych kreatywnych projektach (np. filmach) wymagane jest szerokie spektrum czynników produkcji. Aby powstał wartościowy produkt każdy z nich musi wypełnić swoje zadanie.
Nieskończona różnorodność: Produkty przemysłów kreatywnych podlegają zróżnicowaniu horyzontalnemu poprzez swoją jakość i wyjątkowość. Każdy jest wyrazistą kombinacją czynników produkcji, które dają nieskończone możliwości.
Miejsce na liście: Umiejętności, nowatorstwo i fachowość artystów podlegają z kolei zróżnicowaniu wertykalnemu. Niewielkie różnice w tych cechach mogą przełożyć się na duże rozwarstwienie sukcesu wyników prac.
Czas ucieka: Podczas tworzenia zaawansowanych projektów czas jest niezmiernie ważnym czynnikiem.
Ars longa: Produkty przemysłu kreatywnego cechuje trwałość, dzięki której chronione są prawami autorskimi, umożliwiając zarobek twórcy.

Wielowymiarowość przemysłów kreatywnych
Przemysły kreatywne mogą stać się narzędziem wielu warstw życia. Posiadają aspekt społeczny, ekonomiczny, kulturalny oraz związany ze zrównoważonym rozwojem.
Aspekt ekonomiczny: Handel produktów sektora kreatywnego staje się coraz większą gałęzią handlu światowego. Od roku 1996 do 2005 światowy eksport sztuk wizualnych wzrósł z 10.3 do 22.1 miliarda. W tym samym czasie potroiły się wpływy z obrotów mediów audiowizualnych.
Aspekt społeczny: Przemysły kreatywne zyskują coraz większy wpływ na stopień zatrudnienia w danym regionie. W zależności od stanu rozwoju w danym kraju sektor ten może stanowić 2-8% procent całego zatrudnienia. Nie można przeoczyć też roli jaką odgrywają te przemysły w wyrównywaniu rozwarstwień społecznych i przezwyciężaniu różnic kulturowych. Dodatkowo istnieje też więź pomiędzy sektorem kreatywnym a edukacją.
Aspekt kulturowy: Przemysły kreatywne są pomostem, który łączy kulturę i ekonomię. Z jednej strony są czynnikiem kulturotwórczym, z drugiej natomiast stanowią sposób, poprzez który ta kultura wpływa na ekonomię i społeczeństwo.
Zrównoważony rozwój: Podobnie jak środowisko naturalne kapitał kulturalny także musi podlegać ochronie. Rolę tę idealnie wypełniają różne gałęzie przemysłów kreatywnych. Sektor kreatywny jest też w swojej idei przyjazny środowisku. Ponieważ opiera się na ludziach i ich ideach a nie na surowcach czy ziemi i zwykle jest mniej zależny od infrastruktury przemysłu ciężkiego.

--
Na podstawie raportu:   „Analiza potrzeb i rozwoju przemysłów kreatywnych” wykonanego na zlecenie Ministerstwa Gospodarki  oraz „Newslettera przemysłów kreatywnych” powstającego w ramach programu Kreatywni samozatrudnieni.

„Sektory kreatywne dostarczają produkty i usługi, które szeroko łączą się z kulturalną artystyczną lub zwykle rozrywkową wartością. Zawierają książki, publikacje w magazynach, sztukę wizualną (malarstwo, rzeźbiarstwo), sztukę teatralną (teatr, operę, koncerty, taniec), nagrania, filmy kinowe i telewizyjne, modę, zabawki i gry komputerowe” (Richard Caves).

W swojej publikacji „Creative Industries: Contracts between Art and Commerce” Richard Caves wymienia kilka właściwości i zasad, które cechują przemysły kreatywne:

• Niewiedza: Nie można przewidzieć popytu, ponieważ nie można przewidzieć ani zrozumieć reakcji odbiorcy.
• Sztuka dla sztuki: Pracownicy sektora kreatywnego zwracają uwagę na oryginalność, harmonię i dobre wykonanie dóbr i usług. Są też skłonni pracować za mniejsze wynagrodzenie niż osoby pracujące w „mniej interesujących” przemysłach.
• Zasada „Wielobarwnej Ekipy”: Przy skomplikowanych kreatywnych projektach (np. filmach) wymagane jest szerokie spektrum czynników produkcji. Aby powstał wartościowy produkt każdy z nich musi wypełnić swoje zadanie.
• Nieskończona różnorodność: Produkty przemysłów kreatywnych podlegają zróżnicowaniu horyzontalnemu poprzez swoją jakość i wyjątkowość. Każdy jest wyrazistą kombinacją czynników produkcji, które dają nieskończone możliwości.
• Miejsce na liście: Umiejętności, nowatorstwo i fachowość artystów podlegają z kolei zróżnicowaniu wertykalnemu. Niewielkie różnice w tych cechach mogą przełożyć się na duże rozwarstwienie sukcesu wyników prac.
• Czas ucieka: Podczas tworzenia zaawansowanych projektów czas jest niezmiernie ważnym czynnikiem.
• Ars longa: Produkty przemysłu kreatywnego cechuje trwałość, dzięki której chronione są prawami autorskimi, umożliwiając zarobek twórcy.

Przemysły kreatywne mogą stać się narzędziem wielu warstw życia. Posiadają aspekt społeczny, ekonomiczny, kulturalny oraz związany ze zrównoważonym rozwojem.

• Aspekt ekonomiczny: Handel produktów sektora kreatywnego staje się coraz większą gałęzią handlu światowego. Od roku 1996 do 2005 światowy eksport sztuk wizualnych wzrósł z 10.3 do 22.1 miliarda. W tym samym czasie potroiły się wpływy z obrotów mediów audiowizualnych.
• Aspekt społeczny: Przemysły kreatywne zyskują coraz większy wpływ na stopień zatrudnienia w danym regionie. W zależności od stanu rozwoju w danym kraju sektor ten może stanowić 2-8% procent całego zatrudnienia. Nie można przeoczyć też roli jaką odgrywają te przemysły w wyrównywaniu rozwarstwień społecznych i przezwyciężaniu różnic kulturowych. Dodatkowo istnieje też więź pomiędzy sektorem kreatywnym a edukacją.
• Aspekt kulturowy: Przemysły kreatywne są pomostem, który łączy kulturę i ekonomię. Z jednej strony są czynnikiem kulturotwórczym, z drugiej natomiast stanowią sposób, poprzez który ta kultura wpływa na ekonomię i społeczeństwo.
• Zrównoważony rozwój: Podobnie jak środowisko naturalne kapitał kulturalny także musi podlegać ochronie. Rolę tę idealnie wypełniają różne gałęzie przemysłów kreatywnych. Sektor kreatywny jest też w swojej idei przyjazny środowisku. Ponieważ opiera się na ludziach i ich ideach a nie na surowcach czy ziemi i zwykle jest mniej zależny od infrastruktury przemysłu ciężkiego.

Łódź posiada ogromny potencjał do rozwoju sektora kreatywnego. Od zawsze postrzegana była jako miasto czterech kultur - rosyjskiej, niemieckiej, żydowskiej i polskiej. To właśnie kultura Łodzi stała się podstawą gospodarki postindustrialnego miasta, głównie poprzez rozwój bogatych tradycji filmowych i Łódzkiej Awangardy. Specyfika usług kulturalnych Łodzi polega na tym, że są one bardzo zróżnicowane i skierowane do niszowej grupy odbiorców. Nowe pomysły na rozwój kulturalny miasta są zazwyczaj bardzo oryginalne i z reguły efektywnie adaptowane przez mieszkańców. Ważnym wyróżnikiem łódzkiej sfery kulturalnej są organizowane na terenie miasta renomowane festiwale filmowe, fotograficzne, modowe. Zgodnie z przyjętą strategią marki, miasto zamierza promować się poprzez nowoczesną gospodarkę opartą na kreatywności, niezależną kulturę i artystyczną edukację.

Badania przeprowadzone przy współpracy z  instytutem badawczym TNS OBOP wykazały, iż blisko 70% respondentów nie potrafiło wskazać elementu wyróżniającego Łódź na tle innych miast Polski. Dalsze prace nad tworzeniem strategii marki oraz analiza stanu wyjściowego Łodzi, pozwoliły znaleźć wyróżnik miasta, którym jest kreatywność. Łodzianie wykazują się talentem i innowacyjnością, a swoje działania skupiają w obszarze sektora kreatywnego.

Dzięki przeprowadzonym badaniom stworzona została „Strategia promocji i komunikacji marketingowej Marki Łódź na lata 2010-2016” i jej głównym zadaniem stało się opracowanie strategicznych celów rozwoju Łodzi, jako miasta kreatywnego. Dokument w dużej mierze koncentruje się na tworzeniu odpowiednich warunków do realizacji kreatywnych idei, które przyczynią się do budowania marki miasta. Działania wdrożeniowe strategii będą opierały się na czterech filarach: kulturze, gospodarce, edukacji oraz turystyce i sporcie. Dla każdego z tych obszarów ustanowione zostały wytyczne komunikacyjne.

Kultura jest jednym z najważniejszych subproduktów, gdyż ewidentnie wpływa na rozwój sektora kreatywnego. Istotne jest zatem promowanie przedsięwzięć kulturalnych, obiektów kultury oraz jej wytworów. Ważne jest promowanie tych wydarzeń, obiektów i inicjatyw, które nie tworzą kultury, tylko dla kultury, ale wytwarzają również wartość dodaną.

W obszarze gospodarki ważne jest, żeby na nowo zdefiniować przemysł w Łodzi, odchodząc od wytwarzania na rzecz tworzenia. Należy komunikować, iż przedsiębiorczość współistnieje z kreatywnością oraz podkreślać fakt, iż działalności gospodarcze powinny pobudzać powstawanie nowych idei i innowacyjnych pomysłów. Kolejna wytyczna komunikacyjna związana jest z szerzeniem przedsiębiorczości na bazie inicjatyw biznesowych oraz łączeniem biznesu z sektorem kreatywnym i kulturą.

W filarze „Edukacja” wytyczne komunikacyjne są związane z szerzeniem idei Łodzi akademickiej, czyli promocją wyróżniających się w skali kraju wydziałów kształcących studentów na uczelniach wyższych. Łódź promować powinna m.in. Łódzką Szkołę Filmową, Instytut Architektury Tekstyliów, Wydział Tkaniny i Ubioru, Wydział Wzornictwa i Architektury Wnętrz, czy Instytut Technologii Odzieży na Politechnice Łódzkiej. Wszyscy absolwenci z wyżej wymienionych jednostek są kreatywnym kapitałem ludzkim, który pomoże w przyszłości rozwijać sektor kreatywny miasta. Ogólnym komunikatem w tej sferze jest istotna rola nauki przedsiębiorczości wśród osób kreatywnych oraz kreatywności wśród osób przedsiębiorczych.

W obszarze turystyki i sportu, strategia kładzie nacisk na promocję turystyki typu „city break” w różnorodnych odmianach. Po pierwsze promować należy turystykę kulturalną i rozrywkową, co można osiągnąć poprzez organizację festiwali, imprez plenerowych czy koncertów. Po drugie należy komunikować istnienie wartościowej, zabytkowej architektury postindustrialnej Łodzi, która poprzez wrażenia wizualne pobudza wyobraźnię. Ważnym elementem jest również turystyka sentymentalna, która ukazuje różnorodność i wielokulturowość Łodzi.

Strategia jest dokumentem długoterminowym, jednak dzięki niemu można ukierunkować działania na określony cel. W przypadku strategii marki Łodzi, celem jest rozbudowa i rozwój sektora kreatywnego, dzięki któremu ukształtowany zostanie silny wizerunek miasta.

Działania wykonywane przez przedsiębiorcę, mające na celu zwrócenie uwagi na prezentowany produkt i zainteresowanie nim odbiorców. Zawiera informację połączoną z treścią perswazyjną. Może być całkowicie jawna bądź mieć formę ukrytą. Może być tekstem, obrazem bądź może łączyć obie formy. Wyróżnia się reklamę telewizyjną, radiową, prasową i internetową. Przygotowywaniem reklam i kampanii reklamowych zajmują się profesjonalne agencje reklamowe. Do nich należy tworzenie marki i wzbudzanie zainteresowania produktem. Zawody: menadżer

Utwory audiowizualne, składające się ze scen i ujęć. Dotyczą nagranych i zarejestrowanych obrazów i dźwięków, bez względu na ich długość, które mogą być odtwarzane wielokrotnie w kinach i na przenośnych odtwarzaczach (magnetowidy, komputery). Zawody: reżyser, scenarzysta, montażysta, nagłośnieniowiec.

Nauka i sztuka projektowania, tworzenia, konstruowania i wykonywania budynków i innych form przestrzennych, użytecznych dla ludzi. Zadaniem architektów pracujących w biurach architektonicznych jest tworzenie projektów i planów budowli, które spełniają potrzeby przestrzenne, mieszkaniowe i estetyczne ludzi. Zawody: architekt wnętrz, architekt ogrodów.

Element kultury, jedna ze sztuk pięknych, która polega na przemyślanym łączeniu dźwięków w czasie. Zwykle składa się z głosu ludzkiego połączonego z brzmieniem instrumentów muzycznych. Jej zadaniem jest przede wszystkim oddziaływanie na słuchacza, wpływanie na jego psychikę. Tworzeniem muzyki zajmują się muzycy, a jej nagrywaniem i wydawaniem na rynku muzycznym studia muzyczne. Zawody: kompozytor, muzyk, wokalista, producent.

Całokształt transakcji kupna i sprzedaży dzieł sztuki i antyków, podczas której następuje ustalenie ceny oraz ilości dóbr. To także określona zbiorowość podmiotów zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży dzieł sztuki i antyków, która ustala wartość i ilość dóbr. Zawody: historyk sztuki, kulturoznawca, muzealnik.

Ekspresywne sztuki widowiskowe, takie jak teatr, taniec i kabaret. Są połączeniem ruchu i słowa, ukierunkowanym działaniem twórców na użytek publiczności. Ich celem jest wielozmysłowe oddziaływanie na widza za pomocą obrazów i dźwięków w określonej przestrzeni, która często także ma znaczenie. Zawody: aktor, tancerz, kabareciarz, komik.

Gry zakładające istnienie świata wirtualnego, w których zwykle określone są zasady. Są to programy służące do celów edukacyjnych i rozrywkowych. Ich akcja rozgrywa się na ekranie telewizora, monitora lub innego wyświetlacza. W przypadku gier wideo możemy także mówić o grach na konsolach czy automatach zręcznościowych. Nazywane są również rozrywką interaktywną, ponieważ dają możliwość wzajemnego oddziaływania na siebie komunikujących się stron. Zawody: programista, informatyk, grafik komputerowy.

Całokształt transakcji kupna i sprzedaży, których przedmiotem są teksty – książki, czasopisma. Jest to także określona zbiorowość podmiotów, zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży publikacji. Na rynku wydawniczym znajdują się takie jednostki, jak wydawnictwa, wydawcy i autorzy publikacji, którzy ustalają wartość i liczbę określonych publikacji. Zawody: edytor, redaktor, wydawca.

Profesjonalne wykonywanie określonego zawodu, do którego ma się uprawnienia i kwalifikacje. Jest to działalność gospodarcza na własny rachunek, na niewielką skalę, która zakłada zatrudnienie małej liczby pracowników. Są to małe i średnie przedsiębiorstwa. Wśród branż dominujących w rzemiośle wyróżnić możemy: budowlaną, produkcji materiałów budowlanych, drzewna, tekstylną i odzieżową, metalową, elektrotechniczną, elektroniczną, spożywczą i artystyczną. Zawody: stolarz, szewc, złotnik.

Jest działem informatyki. Są to informacje zebrane w całość stanowiącą instrukcję, której celem jest przetwarzanie danych w określonym zakresie. Oprogramowanie tworzone jest przez programistów w procesie programowania. Zawody: informatyk, programista.

Jest działalnością twórczą, której celem jest określenie cech zewnętrznych przedmiotów, dzięki którym stają one całością. Może być także rozumiane jako projektowanie wzorów określonych wyrobów, którego celem jest rozwijanie kultury materialnej społeczeństwa przez podnoszenie estetyki jakości produkcji. Zawody: projektant, grafik.

Media, środki masowego przekazu, element kultury współczesnej i dziedziny komunikacji, dzięki której za pomocą obrazów i dźwięków (telewizja) i samych dźwięków (radio) przekazywane są na odległość informacje do odbiorcy. Celem radia i telewizji jest dostarczenie wiadomości i rozrywki. Ich tworzeniem zajmują się studia telewizyjne i radiowe, z których nadawane są programy na żywo bądź wcześniej nagrane. Zawody: dziennikarz, prezenter, redaktor, reżyser, montażysta.

Dziedzina sztuki zajmująca się tworzeniem ubrań – zaczynając od tworzenia wizji danej rzeczy, poprzez kreślenie projektu, kończąc na części krawieckiej. Projektowaniem ubioru zajmują się projektanci, którzy kreują modę, wyznaczają określone trendy. Zawody: projektant mody, krawcowa.