Umowy cywilnoprawne
Jaką umowę podpisać z pracodawcą?
Być może wkrótce podejmiesz pierwszą pracę. Pamiętaj, aby zawsze nawet w przypadku pracy dorywczej – podpisać z pracodawcą umowę. Wcześniej dokładnie ją przeczytaj.
Zgodnie z polskim Kodeksem pracy najczęściej zawieranymi umowami są:
- Umowa o pracę - kiedy podpisujesz umowę o pracę, oznacza to, że Ty i pracodawca zgodnie oświadczacie określoną wolę:
Ty zobowiązujesz się do wykonywania pracy w określonym miejscu i czasie na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca – do zatrudnienia Ciebie za określonym wynagrodzeniem. Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie i określać:
- strony tej umowy,
- rodzaj umowy,
- datę jej zawarcia,
- warunki pracy i płacy (rodzaj świadczonej pracy, miejsce jej wykonywania, wymiar czasu pracy oraz termin rozpoczęcia, jak również wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia).
Wśród systemów wynagradzania wyróżnia się:
- pracę czasową (wynagradzana za liczbę przepracowanych jednostek czasu: godzin, dni, tygodni czy miesięcy),
- pracę akordową (płaca za ilość wykonanej pracy),
- pracę prowizyjną (wynagrodzenie w stawce procentowej, zależne od ilości wykonanej przez pracownika pracy).
Z każdym rodzajem umowy o pracę wiąże się pewien okres wypowiedzenia, jaki pracodawca musi zachować przed zwolnieniem pracownika (zależny np. od stażu pracy u danego pracodawcy). W przypadku umowy o pracę pracodawca ma obowiązek opłacenia pracownikowi składek na ubezpieczenia społeczne (rentowe, emerytalne, chorobowe i wypadkowe).
Występują różne typy umowy o pracę, dlatego bardzo ważne jest dokładne zapoznanie się z jej treścią przed podpisaniem dokumentu:
- Umowa na okres próbny może być zawierana na okres nieprzekraczający trzech miesięcy, w trakcie których pracodawca będzie mógł sprawdzić jak pracujesz.
Co ważne?!
Ten sam pracownik i pracodawca mogą podpisać umowę na okres próbny tylko raz i to na początku pracy pracownika u danego pracodawcy. Ponownie mogą oni zawrzeć taką umowę tylko wtedy, gdy ma chodzić o inny rodzaj pracy niż dotychczas wykonywana lub też jeżeli chodzi o taki sam rodzaj pracy, ale od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę minęły ponad 3 lata. Od długości okresu próbnego nie odlicza się przerw w pracy spowodowanych usprawiedliwioną nieobecnością (np. chorobą).
- Umowa na czas określony oznacza, że umawiasz się z pracodawcą, do kiedy u niego pracujesz. Z chwilą nadejścia określonego terminu następuje rozwiązanie umowy. Łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba takich umów nie może przekraczać trzech (nie wlicza się w to umowy na zastępstwo). Kolejna umowa o pracę między tymi samymi stronami musi być już zawarta na czas nieokreślony.
- Umowa na czas nieokreślony daje największą stabilizację zatrudnienia, ponieważ pracodawca i pracownik nie określają terminu, do którego umowa ma obowiązywać. Umowa może jednak zostać przekształcona w umowę na czas określony, ale tylko za porozumieniem pracodawcy i pracownika. Jest to prawne zabezpieczenie przed nieuzasadnionym zwolnieniem.
Co to są umowy cywilnoprawne?
Nazwa tej grupy umów pochodzi od tego, że ich zasady reguluje Kodeks cywilny, a nie Kodeks pracy. Do najczęściej zawieranych umów cywilnoprawnych należą:
- Umowa zlecenie – podstawą prawną do jej zawarcia są art. 734–751 Kodeksu cywilnego.
W jej ramach zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonej czynności dla zleceniodawcy w zamian za wynagrodzenie. Jeśli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, zleceniodawca powinien dać zleceniobiorcy zaliczkę i zwrócić wydatki, które ten poniósł.
Co ważne?!
Ubezpieczeniom społecznym nie podlegają pracujący na podstawie umowy zlecenia pełnoletni studenci i uczniowie, którzy nie ukończyli 26 lat, dlatego są oni chętnie zatrudniani przez zleceniodawców.
- Umowa o dzieło – jest określona na podstawie art. 627–646 Kodeksu cywilnego. W przeciwieństwie do umowy zlecenia jest umową rezultatu, czyli nie są istotne podejmowane środki i sam fakt wykonywania pracy, lecz jej końcowy efekt (np. projekt graficzny, raport). Przyjmując zamówienie, musisz przystąpić do wykonania dzieła w odpowiednim czasie i ukończyć je w oznaczonym w umowie terminie. Nie musisz wykonywać dzieła osobiście, chyba że wynika to z umowy. Wynagrodzenie może być ryczałtowe, czyli w chwili zawarcia umowy strony określają kwotę, która nie może być później zmieniona. Jeśli w momencie zawarcia umowy nie można określić dokładnie kosztów, stosuje się wynagrodzenie kosztorysowe na podstawie zestawienia planowanych prac oraz spodziewanych kosztów. Jest ono wykorzystywane przy umowie zawieranej na dłuższy czas, kiedy trudno ustalić ostateczne koszty materiałów, robocizny itp.
Co ważne?!
Umowa o dzieło nie jest tytułem do żadnego z czterech ubezpieczeń społecznych ani do ubezpieczenia zdrowotnego, chyba że zamawiającym jest nasz pracodawca, z którym pozostajemy w stosunku pracy.
Co ważne?!
Bez względu na to, jaki rodzaj umowy zdecydujesz się podpisać nie pracuj bez umowy! do każdego rodzaju odnoszą się odpowiednie przepisy Kodeksu pracy i Kodeksu cywilnego. Ani Ty, ani pracodawca nie możecie dowolnie określić wzajemnych praw i obowiązków.
Jeżeli uważasz, że pracodawca narusza Twoje prawa pracownicze, zgłoś się do Państwowej inspekcji Pracy lub Okręgowego inspektoratu Pracy. Uzyskasz bezpłatną poradę prawną, a inspektor pracy może skłonić pracodawcę do przestrzegania prawa, np. nakładając na niego karę grzywny.
Więcej na:
