BLISKA OSOBA/ SPECJALISTA

Oszustwa „na bliską osobę” i „na specjalistę” (np. pracownika ZUS, urzędu czy firmy telekomunikacyjnej) żerują na zaufaniu, empatii i skłonności do pomocy. Sprawcy podszywają się pod członka rodziny, urzędnika lub konsultanta, manipulują emocjami i stwarzają pozory autorytetu, by nakłonić do natychmiastowego przekazania pieniędzy lub ujawnienia danych osobowych.

Oszustwo na wnuczka / członka rodziny
Cel: wzbudzenie współczucia i szybkiej reakcji finansowej.
Co usłyszysz:

• „Babciu/Ciociu/Wujku, to ja! Nie poznajesz mnie?”
• „Miałem wypadek i potrzebuję pilnie pieniędzy.”
• „Jestem na policji, muszę zapłacić kaucję, inaczej pójdę do więzienia.”
• „Nie dzwoń do nikogo, to tajemnica.”
• „Ktoś po nie przyjdzie, nie musisz iść do banku.”

Oszustwo na pracownika ZUS, urzędu, firmy telekomunikacyjnej, energetycznej lub Urzędu Skarbowego
Cel: wyłudzenie danych osobowych lub finansowych.
Co usłyszysz:

• „Przysługuje Pani/Panu zwrot podatku/ nadpłata składek.”
• „Musimy potwierdzić dane, zanim przekażemy przelew.”
• „Proszę kliknąć w link i wypełnić formularz.”
• „Dzwonimy z Orange / Play / ZUS – nastąpiła awaria, musimy potwierdzić dane.”

Oszustwo SMS / e-mail / komunikator
Cel: phishing, zainfekowanie urządzenia, wyłudzenie pieniędzy.

Co usłyszysz? 

• „Twoja paczka została zatrzymana. Dopłać 2,99 zł” (link do fałszywej strony)
• „Masz niedopłatę za prąd/gaz. Kliknij, by zapłacić.”
• „Zaloguj się do e-bankowości, aby zatwierdzić transakcję.”
• „Otrzymałeś e-mandat / wezwanie do zapłaty – kliknij link.”
• “Odetniemy Pani/ Panu dostęp do prądu, musi pani kliknąć w link i opłacić rachunek”

Co powinno wzbudzić czujność?

• Pośpiech i nacisk na natychmiastowe działanie.
• Prośba o zachowanie „tajemnicy”.
• Sugestia, że nie wolno nikomu o tym mówić.
• Prośba o przekazanie gotówki nieznajomej osobie.
• Prośba o instalację aplikacji zdalnego pulpitu.
• Nietypowy język w SMS / e-mailu lub literówki.

Jak się chronić?

• Zadzwoń do bliskiej osoby, zanim podejmiesz decyzję.
• Nie podawaj danych osobowych ani bankowych przez telefon.
• Nie instaluj żadnych aplikacji na żądanie nieznajomego.
• Nie klikaj w podejrzane linki w wiadomościach.
• Skonsultuj się z prawdziwym urzędem, pracownikiem instytucji lub firmy

Oszuści często tworzą atmosferę presji, wymuszają natychmiastowe działanie, straszą konsekwencjami, nie pozwalają przerwać rozmowy. Im bardziej ktoś cię pogania lub straszy — tym większe prawdopodobieństwo, że to oszust. Jeśli rozmowa zaczyna Cię niepokoić i podejrzewasz oszustwo zastosuj zasadę 3 kroków:

PRZERWIJ – ZWERYFIKUJ – ZGŁOŚ. 

1. Przerwij

Rozłącz się natychmiast, jeśli rozmówca:

• prosi o pieniądze lub dane osobowe,
• naciska, żebyś działał „teraz, natychmiast”,
• każe zachować rozmowę w tajemnicy, straszy konsekwencjami lub grozi.

Da Ci to możliwość swobodnego przeanalizowania rozmowy i uchroni przed pochopnym działaniem. 

2. Zweryfikuj

• Samodzielnie znajdź oficjalny numer instytucji lub osoby i oddzwoń.
• Skontaktuj się z rodziną przez sprawdzony numer.

3. Zgłoś

Policja: 112

CERT Polska: incydent@cert.pl

Zapisz numer, treść rozmowy, ewentualne SMS-y lub e-maile.