Zespół urbanistyczno-architektoniczny ul. Piotrkowskiej jest świadectwem nowatorskiej działalności gospodarczej i planistycznej władz Królestwa Polskiego zainicjowanej w latach 20. XIX wieku. Pod względem kompozycyjnym jest jednocześnie osią unikatowego w skali europejskiej rozległego założenia sprzężonych osad rękodzielniczych ze znormalizowanym systemem parcel (18-21 x 280 m), tworzących pas długości 4300 metrów i szerokości od 360 do 1200 metrów, ulokowanych między dolinami rzek Łódki i Jasień.

Wytyczony w 1821 roku Trakt Piotrkowski dał początek rozwojowi zabudowy Łodzi oraz w naturalny sposób stał się głównym centrum życia społecznego i kulturalnego całego miasta.

Piotrkowska jest największym w Polsce zespołem architektonicznym rozciągającym się na długości 4,2 km, skupiającym na swoim odcinku rezydencje przemysłowców, kantory fabryczne i kamienice czynszowe. Stojące przy ulicy budynki reprezentują bogactwo stylów i wyraziście ukazują etapy rozwoju architektury miasta od pierwszej połowy XIX do początku XX stulecia. Są one jednocześnie dowodem wpływów oddziałujących na Łódź z głównych artystycznych Środkowej Europy (m.in. Berlina, Petersburga i Wiednia) oraz Warszawy. Unikatowy charakter ulicy dodatkowo podkreślają charakterystyczne dla Łodzi gmachy fabryczne, stanowiące sugestywne enklawy w ścisłej zabudowie śródmiejskiej.

Ulica Piotrkowska od samego momentu jej wytyczenia aż po dzień dzisiejszy pozostaje dość nietypową, bo wydłużoną agorą miasta, skupiającą na swoim obszarze niemal wszystkie aspekty życia dawnych i współczesnych łodzian.