Najczęściej zadawane pytania

Idziemy śladem innych polskich miast.

Wszyscy się kąpią i robią pranie, wszyscy zmywają naczynia, ale nie wszyscy ujawniają się deklaracjach śmieciowych.

O ile zużycie wody utrzymuje się w Łodzi od wielu lat na podobnym poziomie, to w tajemniczy sposób zniknęło z systemu deklaracji od 2016 roku ponad 60 tysięcy łodzian.

Oznacza to, że płacimy za odbiór śmieci osób, których deklaracje właścicieli nieruchomości nie ujmują. A miasto dopłaca do dziurawego systemu - w 2020 roku ok. 50 mln złotych!

Powtórzmy jeszcze raz: obecnie łodzianie płacą za odbiór śmieci około 60 tysięcy osób, które nie są ujęte w deklaracjach.

Zamiast znów podnosić stawkę opłat, lepiej powiązać opłatę za śmieci z zużyciem wody. Wodę zużywają ludzie – a im więcej jej zużywają, tym większa pewność, że np. w mieszkaniu mieszka 5 osób, a nie jedna – zgłoszona w deklaracji.  

W systemie "od osoby" nie wszyscy mieszkańcy są ujęci. W Łodzi takich osób mogło nie być zarejestrowanych nawet 60 tysięcy.

Dane z logowań telefonii komórkowej czy rejestracji  pojazdów wskazują, że w Łodzi zamieszkuje o wiele więcej osób, niż wynikałoby to z deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, składanych przez właścicieli nieruchomości.

System naliczania opłaty od zużytej wody jest to system najbardziej adekwatny do rzeczywistości ponieważ nie wytwarza nadpłat ani niedopłat zarówno w skali pojedynczych gospodarstw domowych, jak i wpływów dla całego miasta.

Ustawodawca w zapisach mówiących o wyliczaniu opłat za gospodarowanie odpadami stosuje pojęcie zamieszkiwania, którego zgodnie z orzecznictwem i doktryną nie należy utożsamiać z miejscem zamieszkania w rozumieniu Kodeksu cywilnego oraz zameldowaniem w rozumieniu ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności.

Użycie pojęcia "zamieszkiwania", wskazuje że na gruncie UCPG (Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) znaczenia nie ma zamiar stałego pobytu lecz wyłącznie faktyczne przebywanie danej osoby na nieruchomości w okresie całego miesiąca.

W związku z powyższym właściciel nieruchomości wielolokalowej wyliczając wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi winien posługiwać się danymi otrzymanymi od właścicieli poszczególnych lokali - nie może on przyjąć, że liczba osób zamieszkujących nieruchomość, od której zależy wysokość opłaty jest tożsama z liczbą osób zameldowanych na nieruchomości.

Ze względu na powyższe oraz fakt, iż opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ma wymiar miesiąca kalendarzowego sprawna kontrola ilości osób zamieszkujących poszczególne nieruchomości jest szczególnie problematyczna – w przypadku każdego „ukrywającego” się mieszkańca każdorazowo należy przeprowadzić postępowanie udowadniające jego zamieszkiwanie na danej nieruchomości w każdym z miesięcy.

Dodatkowym utrudnieniem jest ustawowa konieczność wydania decyzji w stosunku do właściciela całej nieruchomości (wspólnoty, spółdzielni itp.) a nie wobec właściciela lokalu, w którym „ukrywani” są mieszkańcy – często w takiej sytuacji ze względów proceduralnych opłata „wyrównująca” niesprawiedliwie ponoszona jest przez wszystkich mieszkańców nieruchomości a nie podmiot ukrywający osoby zamieszkałe.

Katalog wszystkich możliwych metod naliczania opłat „śmieciowych” określony jest w art. 6j UCPG. Wybór metody został poprzedzony porównaniem wszystkich dopuszczalnych przez ustawę metod ustalania opłat w zakresie ich zalet oraz wad. W przypadku nieruchomości zamieszkałych ustawodawca dopuszcza stosowanie następujących sposobów naliczania opłaty:

• od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość,
• od powierzchni nieruchomości,
• od ilości zużytej wody,
• za gospodarstwo domowe (stawka ryczałtowa).

W związku z powyższym, zgodnie z wytycznymi ustawodawcy nie ma możliwości zastosowania opłaty wprost proporcjonalnej do ilości faktycznie wytwarzanych odpadów.

Zastosowanie tzw. metody pojemnikowej polegającej na uzależnieniu opłaty od wielkości i pojemności wykorzystywanych pojemników możliwe jest wyłącznie w przypadku nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy a powstają odpady komunalne.

Problem podwyżek stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest problemem ogólnopolskim.

W dużych miastach jest on kreowany m.in. przez unikanie opłaty, a skala osób nieujętych w deklaracjach odpadowych (również poprzez tzw. ukryty najem) sięga nawet kilkunastu procent mieszkańców.

Stąd obecnie coraz więcej miast decyduje się na zastosowanie opłaty "od ilości zużytej wody" - do grupy tej należą m.in. Warszawa, Zgierz, Związek Gmin Dolnej Odry, Szklarska Poręba, Marki, Mława, Szczecin (stosujący metodę "od wody" już od 2013 r.)

W związku z wchodzącą w życie 1 lipca br. nową uchwałą w sprawie wyboru metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi:

1. Właściciele nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi nie będą obowiązani do składania nowych deklaracji, a metoda i stawka opłaty pozostają dla nich bez zmian (tj. 34 zł od osoby);
2. Właściciele nieruchomości, na których znajdują się domki letniskowe lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe nie będą obowiązani do składania nowych deklaracji, a metoda i stawka pozostaje dla nich bez zmian (tj. 180 zł za rok);
3. Właściciele nieruchomości zabudowanych budynkami wielolokalowymi, na których zamieszkują mieszkańcy (choćby w części nieruchomości) będą obowiązani do złożenia nowych deklaracji w oparciu o nową metodę (tj. od ilości zużytej wody według wskazań wodomierza głównego za miesiące od kwietnia do czerwca). Czas na złożenie nowych deklaracji upływa z dniem 10 sierpnia 2021 r.

Nową deklarację należy złożyć zawsze, gdy dochodzi do zmiany danych stanowiących podstawę ustalenia wysokości opłaty. Należy to zrobić do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana.

W przypadku zabudowy wielolokalowej zgodnie z określonymi w uchwale Rady Miejskiej zasadami średniomiesięczne zużycie wody, wyliczane jest jako suma ilości zużytej wody według wskazań wodomierza za kolejne trzy miesiące następujące po sobie – bezpośrednio poprzedzające miesiąc, w którym powstał obowiązek złożenia deklaracji, podzielone przez 3.

Dla deklaracji obowiązującej od lipca 2021 r. będzie miało znaczenie, ile wody na nieruchomości zużyto od kwietnia 2021 do czerwca 2021 r. W październiku 2021 r. dana stanowiąca podstawę ustalenia wysokości opłaty znowu się zmieni bo pod uwagę będzie brane zużycie wody w okresie od lipca 2021 do września 2021 r. 

Tak więc, w większości przypadków kolejne deklaracje będą składane raz na kwartał

Deklaracja, w tym deklaracja składana w formie elektronicznej, może być podpisana także przez pełnomocnika. Należy jednak wtedy złożyć udzielone przez właściciela nieruchomości pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji w jego imieniu.

Na podstawie danych z Zakładu Wodociągów i Kanalizacji z ostatnich 3 lat, odnoszone do liczby mieszkańców oraz z „Raportów o stanie miasta” w latach ubiegłych.

Od trzech lat zużycie wody jest na niezmiennym poziomie w Łodzi, a z systemu od 2016 roku zniknęło około 60.000 ludzi. Co pokazuje, że zniknęli oni raczej z deklaracji niż z miasta. Gdyby ludzi było o 60 tysięcy mniej, spadek zużycia wody byłby zauważalny. Tymczasem pozostaje na zbliżonym poziomie.

Deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, właściciel nieruchomości może złożyć nie tylko bezpośrednio w Łódzkim Centrum Kontaktu z Mieszkańcami lub w punktach kancelaryjno-informacyjnych Urzędu Miasta Łodzi.

Można ją także przesłać na adres: Urząd Miasta Łodzi, ul. Piotrkowska 104.

Deklarację można złożyć także w formie elektronicznej za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej. W takim przypadku deklaracja powinna być opatrzona  kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym.

Jak najbardziej tak, dane te pochodzą z legalizowanych liczników wody. Są to nowoczesne wodomierze, zabezpieczone przed oszustwami. Pozwala to na pozyskiwanie jednoznacznych, niepodważalnych danych.

To właściciela nieruchomości, a nie mieszkańców lokali wchodzących w jej skład, obciążają obowiązki wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. To on składa deklaracje i ponosi opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy. Jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkiem wielolokalowym, w którym ustanowiono odrębną własność lokalu, obowiązki właściciela nieruchomości wspólnej oraz właściciela lokalu obciążają wspólnotę mieszkaniową albo spółdzielnię mieszkaniową.

To właściciela nieruchomości obciążają obowiązki wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. To on składa deklaracje i ponosi opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy. Właściciel może rozliczyć koszt ponoszonej opłaty za gospodarowanie odpadami na mieszkańców. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie reguluje relacji pomiędzy właścicielem nieruchomości a jej mieszkańcami. Gmina nie może ingerować w ich rozliczenia.

Sytuacja, w której mieszkańcy w latach ubiegłych oszczędzaliby wodę nie wpłynęłaby na szacowaną miesięczną kwotę poniesioną przez każdego z mieszkańców.

Wyliczając stawki dla przyjętych ww. metod kierowano się zasadą, iż Miasto zobligowane jest do zbilansowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Art. 6r ust. 2 UCPG (ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) stanowi, że z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi pokrywane są w całości koszty funkcjonowania tego systemu.

Oszczędzanie wody przez mieszkańców w latach ubiegłych nie spowodowałoby zmniejszenia kosztów funkcjonowania systemu śmieciowego. W konsekwencji powyższego przy mniejszym ogólnomiejskim zużyciu wody wyliczona stawka opłaty za każdy m3 zużytej wody musiałaby być wyższa.

Dziennie człowiek dorosły wypiła do 2 litrów napojów. To daje 56 groszy miesięcznie za śmieci.

Od grudnia 2019 r. nieruchomości niezamieszkałe nie są objęte gminnym systemem odbioru odpadów.

Oznacza to, że mieszkańcy Miasta Łodzi nie ponoszą żadnych kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów komunalnych z wszelkich nieruchomości niezamieszkałych takich jak: zakłady produkcyjne, sklepy wielkopowierzchniowe, obiekty magazynowe, hotele itp.

Mieszkańcy nie ponoszą również kosztów zagospodarowania wszelkich odpadów poprodukcyjnych (w tym opakowaniowych), wytworzonych w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Każdy z wytwórców takich odpadów zobowiązany jest do ich zagospodarowania we własnym zakresie, na własny koszt.

System, w którym mamy tylko jedną stawkę obowiązuje już od grudnia 2019 r. Od tego momentu wbrew obawom mieszkańców zaobserwowano wzrost ilości selektywnie zebranych odpadów komunalnych.

Kontrola prowadzenia zbiórki selektywnej prowadzona jest przez pracowników firm wywozowych przy każdym odbiorze odpadów. W przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych, podmiot odbierający odpady komunalne powiadamia o tym Prezydenta Miasta Łodzi, który na tej podstawie wszczyna postępowanie w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a następnie określa tę wysokość w drodze decyzji, stosując stawki opłaty podwyższonej, będące dwukrotnością stawek podstawowych.

Dodatkowo niewywiązywanie się z obowiązku selektywnego zbierania odpadów jest wykroczeniem podlegającym karze grzywny.

Miasto nie zarabia na śmieciach, zgodnie z art. 6r ust. 1aa UCPG środki z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie mogą być wykorzystane na cele niezwiązane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.

Koszty,  jakie gmina pokrywa z pobranych opłat, obejmują m.in.:

• odbiór i zagospodarowanie odpadów, w tym odpadów wielkogabarytowych. Odbieranie wielkogabarytów bezpośrednio od mieszkańców uważamy za bardzo duży plus naszego systemu gospodarki odpadami – konieczność wywożenia mebli do PSZOK-ów po ich wymianie stanowiłaby bardzo duży problem dla mieszkańców;
• utrzymanie tzw. PSZOK-ów – są to punkty, w których mieszkańcy mogą nieodpłatnie oddać odpady, które nie są odbierane bezpośrednio z ich nieruchomości;
• zakup, utrzymanie i opróżnianie ulicznych koszy na śmieci;
• usuwanie dzikich wysypisk;
• edukację ekologiczną.

Katalog usług, na które mogą być wydatkowane środki z pobranych opłat śmieciowych określa ustawodawca.

Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie podlega ustawie o podatku od towarów i usług, sama opłata bezpośrednio nie jest „opodatkowana” ale…

Jednym z kosztów które muszą być sfinansowane z opłaty śmieciowej jest opłata za korzystanie ze środowiska czyli tzw. opłata marszałkowska ponoszona przed podmioty zajmujące się zagospodarowaniem odpadów. Opłata ta nie zasila budżetu gminy tylko przekazywana jest do Urzędu Marszałkowskiego.

W 2017 r. „opłata marszałkowska” drastycznie wzrosła. Do końca 2017 r. stawka wynosiła 24,15 zł za tonę odpadów, w roku 2018 wzrosła do 140 zł za tonę, a w 2019 aż do 170 zł za tonę. W roku 2020 stawka ta wynosiła już 270 zł a tonę. W ciągu trzech lat wzrosła zatem o ponad 1000%.

W takim przypadku opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustalana jest w oparciu o liczbę mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość. Stawka opłaty wynosi 34,00 zł miesięcznie od jednej osoby zamieszkującej daną nieruchomość. Po uzyskaniu danych pozwalających na ustalenie opłaty metodą od ilości zużytej wody z danej nieruchomości, należy złożyć nową deklarację o oparciu o tę metodę

Przy wyliczaniu średniomiesięcznego zużycia wody nie uwzględnia się ilości wody:

1) bezpowrotnie zużytej w okresie przyjętym do wyliczenia, ustalonej na podstawie wskazań dodatkowego wodomierza zainstalowanego na danej nieruchomości;

2) wody zużytej poza częścią zamieszkałą nieruchomości - wody wykorzystywanej na cele wspólne nieruchomości oraz wody wykorzystywanej w lokalach użytkowych.